غیراستاندارد
مقابله‌نشده با دانشنامه‌ها

عاشورا: تفاوت میان نسخه‌ها

از اسلامیکال
پرش به ناوبری پرش به جستجو
بصریویکی‌متن
 
(۱۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
عشر، عاشور، عشور، همگی به معنای ده است، روز دهم محرم و سالگرد شهادت [[امام حسین|امام حسین (ع)]] در سال ۶۱ هجری، از بزرگ‌ترین ایام [[عزاداری]] [[شیعه|شیعیان]] است.<ref name=":0" /> '''عاشورا'''، دهمین روز از ماه محرّم است. روز عاشورا برای شیعیان بسیار اهمیت دارد به دلیل وقایع این روز. در این روز امام حسین (ع) به همراه یارانش در [[کربلا]] به شهادت رسیدند که این جنگ با سپاه [[کوفه]] به فرماندهی [[عمر بن سعد]] بود. همه ساله با شروع محرم شیعیان در سراسر جهان به عزاداری می پردازند. این عزاداری اغلب تا [[ماه صفر]] ادامه میابد، اما اوج این عزاداری ها در روز عاشورا است. این روز در تقویم بعضی کشورا از جمله [[ایران]]، [[عراق]]، [[افغانستان]]، [[هند]] و [[پاکستان]] تعطیل رسمی است.<ref name=":1">{{یادکرد وب|وبگاه=ویکی شیعه|نشانی=https://fa.wikishia.net/view/%D8%B1%D9%88%D8%B2_%D8%B9%D8%A7%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7|عنوان=روز عاشورا}}</ref>
{{Infobox holiday
[[پرونده:تابلوی عصر عاشورا.jpg|بندانگشتی|تابلو عصر عاشورا یکی از اثار نگارگری استاد محمود فرشچیان|265x265پیکسل]]
|holiday_name = عاشورا
===عاشورا پیش از واقعه کربلا===
|image = تابلوی عصر عاشورا.jpg
عاشورا نام روز دهم [[ماه تشری]] بوده است، که [[یهودیان]] در آن روز، [[روزه]] (کیپور) می گرفتند و پیامبر در یکی از روزهای عاشورا بود، که به [[مدینه]] وارد شد. یهودیان روزه دار بودند، پیامبر سبب روزه را پرسید، گفتند به جهت پیروزی [[موسی]] بر [[فرعون]] است، پیامبر نیز این روزه را پذیرفت و مسلمانان تا پیش از تعیین ماه رمضان به عنوان ماه روزه این روز را روزه بودند.<ref name=":0" />
|caption = تابلوی عصر عاشورا اثر [[محمود فرشچیان]]
|official_name = عَاشُورَاء
|nickname = [[حسی (عاشورا)]], [[تبویک]]، تابوت، روز کفاره
|duration = One day
|frequency = هر سال یکبار
|observedby = [[مسلمانان]]
|date = ۱۰ [[ماه محرم]]
|observances = عزاداری کردن و سوگواری کردن برای کشته‌شدن حسین بن علی (اسلام شیعه)
روزه گرفتن (اسلام اهل سنت)
|type = اسلامی و ملی (در برخی کشورها مانند [[افغانستان]]، [[آذربایجان]]، [[بحرین]]، [[ایران]]، [[لبنان]]، [[پاکستان]]، [[بنگلادش]]، [[هند]] و [[عراق]])
|significance = روزی که [[دیدگاه اسلامی موسی | موسی]] به عنوان شکرگزاری از آزاد شدن بنی اسرائیل به اعتقاد اهل سنت روزه گرفت. کشته‌شدن [[حسین بن علی]] و خانواده‌اش
|alt=|litcolor=|celebrations=|begins=|ends=|weekday=|month=|scheduling=|firsttime=|startedby=|relatedto=
}}


امامان شیعه روزه در روز عاشورا را نهی کرده‌اند و در برخی موارد گفته‌اند که در روز عاشورا تا نزدیک غروب چیزی نخورید و نیاشامید؛ اما نزدیک غروب چیزی بخورید تا روزه اصطلاحی نباشد.<ref name=":1" />
'''عاشورا'''، یا '''روز عاشورا''' دهمین روز از [[ماه محرم|ماه محرّم]] است. روز عاشورا به جهت وقایع صورت گرفته در سال ۶۱ ه‍.ق و کشته شدن حسین بن علی، امام سوم [[شیعه دوازده‌امامی|شیعیان دوازده‌امامی]]، برای شیعیان اهمیت بسیاری دارد. در چنین روزی، [[حسین بن علی]] با همراهی جمعی از اصحاب و خانواده خود در [[کربلا]] در پی جنگی نابرابر کشته شدند. همه ساله با شروع محرم، شیعیان در سراسر جهان به عزاداری می‌پردازند. این عزاداری اغلب تا [[ماه صفر]] ادامه میابد، اما اوج این عزاداری‌ها در روز عاشورا است. این روز در تقویم بعضی کشورا از جمله [[ایران]]، [[عراق]]، [[افغانستان]]، [[هند]] و [[پاکستان]] تعطیل رسمی است.<ref name=":1">{{یادکرد وب|وبگاه=ویکی شیعه|نشانی=https://fa.wikishia.net/view/روز_عاشورا|عنوان=روز عاشورا}}</ref>


{{جعبه اطلاعات|عنوان=ایام محرم|کلاس عنوان=عاشورا|تصویر=|عنوان تصویر=|کلاس۱=رویدادها|کلاس۲=افراد|کلاس۴=مکان ها|کلاس۵=مناسبت ها|کلاس۶=مراسم ها|سبک خانه۱=نامه‌های کوفیان به امام حسین(ع) • نامه امام حسین(ع) به اشراف بصره • روز عاشورا • واقعه کربلا • واقعه عاشورا (از نگاه آمار) • روزشمار واقعه عاشورا • اسیران کربلا|داده۱=نامه‌های کوفیان به امام حسین(ع) • نامه امام حسین(ع) به اشراف بصره • روز عاشورا • واقعه کربلا • واقعه عاشورا (از نگاه آمار) • روزشمار واقعه عاشورا • اسیران کربلا|برچسب۱=رویداد ها|برچسب۲=افراد|داده۲=امام حسین(ع) • علی اکبر • علی‌اصغر • عباس بن علی • حضرت زینب(س) • سکینه بنت حسین • فاطمه دختر امام حسین • مسلم بن عقیل • شهیدان کربلا • اسیران کربلا|برچسب۳=مکان ها|داده۳=حرم امام حسین(ع) • تل زینبیه • حرم حضرت عباس(ع) • گودال قتلگاه • بین‌الحرمین • نهر علقمه|برچسب۵=مناسبت ها|داده۵=تاسوعا • عاشورا • دهه محرم • اربعین • دهه صفر|برچسب۶=مراسم|داده۶=مرثیه‌خوانی • نوحه • تعزیه • روضه • زنجیرزنی • سینه‌زنی • سقاخانه • سنج و دمام • دسته عزاداری • شام غریبان • تشت‌گذاری • نخل‌گردانی • قمه‌زنی • راهپیمایی اربعین • تابوت‌گردانی • مراسم تابوت|نام=سوگواری محرم|سبک برچسب=تابلوی عصر عاشورا یکی از آثار نگارگری محمود فرشچیان|سبک داده=https://commons.wikishia.net/w/images/2/24/%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%88%DB%8C_%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%B9%D8%A7%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7.jpg|کلاس تصویر=|سبک سرآیند=}}
== در لغت و اصطلاح ==
[[پرونده:تابلوی عصر عاشورا.jpg|بندانگشتی|تابلو ''عصر عاشورا'' یکی از آثار نگارگری [[محمود فرشچیان]]]]عشر، عاشور، عشور، همگی به معنای ده است.<ref name=":0"/> عاشورا نام روز دهم ماه تشری بوده است، که [[یهودیان]] در آن روز، [[روزه]] (کیپور) می‌گرفتند. گفته شده است که [[محمد]]، پیامبر اسلام در یکی از روزهای عاشورا به [[مدینه]] وارد شد.<ref name=":0"/>


بعدها میان مسلمانان بر سر روز عاشورا اختلاف افتاد. بنابر روایات [[اهل سنت]] روزه این روز [[مستحب]] است و  بنا بر روایات شیعه مجاز نیست، تنها مخالفین اهل بیت و دشمنان ایشان به مناسبت شهادت امام حسین (ع)  این روز را روزه می گرفتند. اما برای خاندان رسالت این روز، روز شومی است. در روایات اسلامی عاشورا از فضلیت خاصی برخوردار است، به مناسبت های ویژه ای چون ظهور [[امام مهدی (عج)]] ، روز خروج [[نوح]] از کشتی، پذیرش توبه ی [[آدم]] در این روز، آفرینش زمین و آسمان و ...<ref name=":0" />
== در باورهای مذهبی ==
در روایات اسلامی عاشورا از فضلیت خاصی برخوردار است، به مناسبت‌های ویژه‌ای چون ظهور مهدی موعود، روز خروج [[نوح]] از [[کشتی نوح|کشتی]]، پذیرش توبهٔ [[آدم]] در این روز، آفرینش زمین و آسمان و… مقدس شمرده شده است.<ref name=":0"/>


=== عاشورا پس از واقعه کربلا===
[[شیخ عباس قمی]] در [[مفاتیح الجنان]] می‌گوید: «شایسته است شخص در این روز مشغول کاری از کارهای دنیا نگردد و غمگین باشد و این امر در نحوه پوشش و خوراکش نمایان باشد. این روز را بر امام حسین (ع) عزاداری کند و آن حضرت را زیارت کند. خواندن هزار مرتبه توحید، دعای عشرات، خودداری از خوردن و آشامیدن اما بدون قصد روزه و هزار مرتبه لعن بر قاتلان امام حسین (ع) نیز از اعمال ذکر شده برای این روز است.»<ref name=":1"/>
شیعیان با کوشش فراوان این روز را به عنوان یک مصیبت عمومی رسمیت دادند. در دوران [[امویان]] این روز، فرخنده محسوب می شد، مردم لباس نو می پوشیدند. و به شادی می پرداختند، و این رسم حتی پس از زوال امویان ادامه یافت.


فعالیت رسمی شیعه به سال 352 با قدرت یافتن [[آل بویه]] آغاز شد. [[معزالدوله دیلمی]] فرمان داد در این روز مردم به سوگواری بپردازند، بازارها بسته شد و تمامی مشاغل تعطیل شد، زنان موی گشودند و چهره نیلی کردند و مردان سینه چاک کرده قبه ها و علم افراشتند، شیعیان از همان ایام عاشورا به کربلا و به زیارت قبر امام حسین (ع) می رفتند، در بعضی از کشور های اسلامی با سقوط فاطمیان دیگر بار این روز به شادی بدل شد، اما در نواحی شیعه نشین این رسم بر جای ماند و بعد ها در دوران [[صفویه]] به رواج تشیع در ایران ، در شعاع وسیع تر این دهه به عنوان ایام سوگواری اعلام شد و مردمان در کوی و شهر و برزن  با مراسم خاص خود به عزاداری می پرداختند.<ref name=":0">{{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی۱=ذوالفقاری|نام۱=حسن|عنوان=فرهنگنامه عاشورا|پیوند=https://ensani.ir/file/download/article/20120413165457-5173-145.pdf|ژورنال=کیهان فرهنگی|شماره=98|سال=خرداد 1372}}</ref>
=== روزه عاشورا ===
گفته شده که یهودیان، در روز ورود محمد به مدینه، روزه‌دار بودند و محمد، سبب روزه را از آنان جویا شد؛ یهودیان گفتند به جهت پیروزی [[موسی]] بر [[فرعون]] روزه هستند و پس از آن، با موافقت محمد، مسلمانان نیز تا پیش از تعیین ماه رمضان برای روزه‌داری مسلمانان، این روز را روزه می‌گرفتند.<ref name=":0"/> بعدها میان مسلمانان بر سر [[روزه روز عاشورا]] اختلاف افتاد. بنابر روایات [[اهل سنت]] روزه این روز [[مستحب]] است و بنا بر روایات شیعه مجاز نیست. شیعیان، اهل‌سنت را متهم می‌کنند که این روز را به شکرانه قتل حسین بن علی روزه می‌گیرند.<ref name=":0"/>


عاشورا روز جمعه دهم محرم رخ داد در سال 61 هجری قمری. که این واقع از صبح روز عاشورا تا عصر طول کشید و در آن روز امام حسین و تمامی یارانش به جز فرزند ایشان [[امام سجاد]] (ع) به شهادت رسیدند. در عصر عاشورا پس از شهادت امام حسین و یارانش لشکر ، لشکر عمر بن سعد به خیمه های اهل بیت امام حسین (ع) حمله کردند و به آتش زدن و [[غارت]] و آزار و اذیت آن ها پرداختند و کودکان و زنان را به اسارت گرفتند و جنازه شهدا را نیز زیر سم و اسب ها لگدکوب کردند.
=== سوگواری در عاشورا ===
به گزارش منابع شیعی، در دوران حکومت [[امویان]]، این روز فرخنده محسوب می‌شد و مردم، لباس نو می‌پوشیدند و به شادی می‌پرداختند. گفته شده که این رسم حتی پس از زوال امویان ادامه داشت.<ref name=":0"/> به این مسئله در زیارت عاشورا با عبارت «هذا یومٌ تَبَرَّکت بِهِ بَنُوأُمَیةَ؛ این روزی است که بنی‌امیه آن را مبارک می‌دانستند» اشاره شده است.<ref name=":1"/>


پس از واقعه کربلا بنی امیه با انجام کارهایی از جمله ذخیره ی آذوقه یک سال خود، جشن گرفتند و شادباش گفتند و لباس نو پوشیدند و روزه گرفتند و روز عاشورا را مبارک دانستند و در [[زیارت عاشورا]] هم به این واقعه اشاره کرده است: «هذا یومٌ تَبَرَّکت ‏بِهِ بَنُوأُمَیةَ؛ این روزی است که بنی‌امیه آن را مبارک می‌دانستند».<ref name=":1" />
بعدها با فعالیت رسمی [[شیعه]] در سال ۳۵۲ ه‍.ق با قدرت یافتن [[آل بویه|آل‌بویه]]، [[معزالدوله دیلمی]] فرمان داد در این روز مردم به سوگواری بپردازند، بازارها بسته شوند. در بعضی از [[کشورهای اسلامی]] با سقوط [[فاطمیان]]، دیگر بار این روز به شادی بدل شد، اما در نواحی شیعه‌نشین این رسم بر جای ماند و بعدها در دوران [[صفویه]] به رواج [[تشیع در ایران]]، در شعاع وسیع‌تر روز عاشورا به عنوان روز سوگواری شناخته شد.<ref name=":0">{{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی۱=ذوالفقاری|نام۱=حسن|عنوان=فرهنگنامه عاشورا|پیوند=https://ensani.ir/file/download/article/20120413165457-5173-145.pdf|ژورنال=کیهان فرهنگی|شماره=98|سال=خرداد 1372}}</ref>


=== سوگواری در روز عاشورا ===
== منابع ==
یکی از مهم ترین عزاداری ها  در فرهنگ شیعیان ایام محرم  است.عزاداری در دهه اول محرم معمولا شب ها در مکان های سرپوشیده برگزار می شد به خیابان ها و کوچه ها منتقل می شود و مردم به صورت دسته های عزاداری حرکت می کنند. دسته های عزاداری با خود پرچم های عزا، [[عَلَم]]، [[توغ]]، [[کتل]] و .. که به نشان عزاداری است با خود حمل می کنند. شیعیان و حتی برخی اهل سنت و ادیان غیراسلامی، روز عاشورا را برای زنده‌داشت شهیدان کربلا به سوگ می‌نشینند. سوگواری محرم، در آغاز با گریه و شعرخوانی [[مُنشِدان]] صورت می‌گرفت؛ اما رفته‌رفته [[مداحی]]، [[روضه‌خوانی]]، [[زنجیر زنی]]، [[سینه‌زنی]]، [[تعزیه]] و جز آن بر مراسم سوگواری افزوده شد. <ref name=":1" />
{{پانویس|۲}}
=== اعمال روز عاشورا ===
شیخ عباس قمی در مفاتیح الجنان می‌گوید: «شایسته است شخص در این روز مشغول کاری از کارهای دنیا نگردد و غمگین باشد و این امر در نحوه پوشش و خوراکش نمایان باشد. این روز را بر امام حسین(ع) عزاداری کند و آن حضرت را زیارت کند. خواندن هزار مرتبه توحید، دعای عشرات، خودداری از خوردن و آشامیدن اما بدون قصد روزه و هزار مرتبه لعن بر قاتلان امام حسین(ع) نیز از اعمال ذکر شده برای این روز است.» <ref name=":1" />
=== ادبیات عاشورایی ===
شعر معروف محتشم کاشانی (سدهٔ ۱۰ قمری) در رثای واقعهٔ کربلا که این‌گونه آغاز می‌شود:


باز این چه شورش است که در خلق عالم است
{{واقعه کربلا}}
{{سوگواری محرم}}
{{مناسبت‌های اسلامی}}
{{مباحث اسلام}}
{{شیعه-افقی}}
{{مداحی}}
{{حسین بن علی-افقی}}
{{درجه‌بندی|نیازمند پیوند=خیر|نیازمند رده=خیر|نیازمند جعبه اطلاعات=خیر|نیازمند تصویر=خیر|نیازمند استانداردسازی=بله|نیازمند ویراستاری=خیر|مقابله نشده با دانشنامه‌ها=بله|تاریخ خوبیدگی=|تاریخ برگزیدگی=|توضیحات=}}


باز این چه نوحه و چه عزا و چه ماتم است
[[رده:اصطلاحات اسلامی]]
 
[[رده:تاریخ شیعه]]
باز این چه رستخیز عظیم است کز زمین
[[رده:تعطیلات عمومی در ایران]]
 
[[رده:خانواده محمد]]
بی‌ نفخ صور خاسته تا عرش اعظم است
[[رده:روزهای مقدس نزد شیعه دوازده‌امامی]]
 
[[رده:روزهای مهم در شیعه]]
این صبح تیره باز دمید از کجا کزو
[[رده:عاشورا|عاشورا]]
 
[[رده:فرهنگ اسلامی]]
کار جهان و خلق جهان جمله در هم است
[[رده:مناسبت‌های اسلامی]]
 
گویا طلوع می‌کند از مغرب آفتاب
 
کآشوب در تمامی ذرات عالم است
 
گر خوانمش قیامت دنیا بعید نیست
 
این رستخیز عام که نامش محرم است
 
در بارگاه قدس که جای ملال نیست
 
سرهای قدسیان همه بر زانوی غم است
 
جن و ملک بر آدمیان نوحه می‌کنند
 
گویا عزای اشرف اولاد آدم است
 
=== منابع ===
<references />

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۵ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۰۴:۰۱

عاشورا
تابلوی عصر عاشورا اثر محمود فرشچیان
نام رسمیعَاشُورَاء
نام دیگرحسی (عاشورا), تبویک، تابوت، روز کفاره
برپایی توسطمسلمانان
نوعاسلامی و ملی (در برخی کشورها مانند افغانستان، آذربایجان، بحرین، ایران، لبنان، پاکستان، بنگلادش، هند و عراق)
اهمیتروزی که موسی به عنوان شکرگزاری از آزاد شدن بنی اسرائیل به اعتقاد اهل سنت روزه گرفت. کشته‌شدن حسین بن علی و خانواده‌اش
مراسمعزاداری کردن و سوگواری کردن برای کشته‌شدن حسین بن علی (اسلام شیعه) روزه گرفتن (اسلام اهل سنت)
تاریخ۱۰ ماه محرم
تناوبهر سال یکبار

عاشورا، یا روز عاشورا دهمین روز از ماه محرّم است. روز عاشورا به جهت وقایع صورت گرفته در سال ۶۱ ه‍.ق و کشته شدن حسین بن علی، امام سوم شیعیان دوازده‌امامی، برای شیعیان اهمیت بسیاری دارد. در چنین روزی، حسین بن علی با همراهی جمعی از اصحاب و خانواده خود در کربلا در پی جنگی نابرابر کشته شدند. همه ساله با شروع محرم، شیعیان در سراسر جهان به عزاداری می‌پردازند. این عزاداری اغلب تا ماه صفر ادامه میابد، اما اوج این عزاداری‌ها در روز عاشورا است. این روز در تقویم بعضی کشورا از جمله ایران، عراق، افغانستان، هند و پاکستان تعطیل رسمی است.[۱]

در لغت و اصطلاح

تابلو عصر عاشورا یکی از آثار نگارگری محمود فرشچیان

عشر، عاشور، عشور، همگی به معنای ده است.[۲] عاشورا نام روز دهم ماه تشری بوده است، که یهودیان در آن روز، روزه (کیپور) می‌گرفتند. گفته شده است که محمد، پیامبر اسلام در یکی از روزهای عاشورا به مدینه وارد شد.[۲]

در باورهای مذهبی

در روایات اسلامی عاشورا از فضلیت خاصی برخوردار است، به مناسبت‌های ویژه‌ای چون ظهور مهدی موعود، روز خروج نوح از کشتی، پذیرش توبهٔ آدم در این روز، آفرینش زمین و آسمان و… مقدس شمرده شده است.[۲]

شیخ عباس قمی در مفاتیح الجنان می‌گوید: «شایسته است شخص در این روز مشغول کاری از کارهای دنیا نگردد و غمگین باشد و این امر در نحوه پوشش و خوراکش نمایان باشد. این روز را بر امام حسین (ع) عزاداری کند و آن حضرت را زیارت کند. خواندن هزار مرتبه توحید، دعای عشرات، خودداری از خوردن و آشامیدن اما بدون قصد روزه و هزار مرتبه لعن بر قاتلان امام حسین (ع) نیز از اعمال ذکر شده برای این روز است.»[۱]

روزه عاشورا

گفته شده که یهودیان، در روز ورود محمد به مدینه، روزه‌دار بودند و محمد، سبب روزه را از آنان جویا شد؛ یهودیان گفتند به جهت پیروزی موسی بر فرعون روزه هستند و پس از آن، با موافقت محمد، مسلمانان نیز تا پیش از تعیین ماه رمضان برای روزه‌داری مسلمانان، این روز را روزه می‌گرفتند.[۲] بعدها میان مسلمانان بر سر روزه روز عاشورا اختلاف افتاد. بنابر روایات اهل سنت روزه این روز مستحب است و بنا بر روایات شیعه مجاز نیست. شیعیان، اهل‌سنت را متهم می‌کنند که این روز را به شکرانه قتل حسین بن علی روزه می‌گیرند.[۲]

سوگواری در عاشورا

به گزارش منابع شیعی، در دوران حکومت امویان، این روز فرخنده محسوب می‌شد و مردم، لباس نو می‌پوشیدند و به شادی می‌پرداختند. گفته شده که این رسم حتی پس از زوال امویان ادامه داشت.[۲] به این مسئله در زیارت عاشورا با عبارت «هذا یومٌ تَبَرَّکت بِهِ بَنُوأُمَیةَ؛ این روزی است که بنی‌امیه آن را مبارک می‌دانستند» اشاره شده است.[۱]

بعدها با فعالیت رسمی شیعه در سال ۳۵۲ ه‍.ق با قدرت یافتن آل‌بویه، معزالدوله دیلمی فرمان داد در این روز مردم به سوگواری بپردازند، بازارها بسته شوند. در بعضی از کشورهای اسلامی با سقوط فاطمیان، دیگر بار این روز به شادی بدل شد، اما در نواحی شیعه‌نشین این رسم بر جای ماند و بعدها در دوران صفویه به رواج تشیع در ایران، در شعاع وسیع‌تر روز عاشورا به عنوان روز سوگواری شناخته شد.[۲]

منابع

  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ «روز عاشورا». ویکی شیعه.
  2. ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ ۲٫۴ ۲٫۵ ۲٫۶ ذوالفقاری، حسن (خرداد ۱۳۷۲). «فرهنگنامه عاشورا» (PDF). کیهان فرهنگی (۹۸).
برگرفته از «https://www.islamical.org/w/index.php?title=عاشورا&oldid=79437»