فهرست خلفای راشدین

کاشی‌کاری نام ابوبکر، عمر، عثمان و علی بر گرداگرد یک گنبد

خلفای راشدین، یا با عبارت خلفای راشدون، چهار یا پنج خلیفه‌ای هستند که به ترتیب پس از درگذشت محمد، پیامبر اسلام، در دوشنبه ۲۸ صفر ۱۱ ه‍. ق برابر با ۱۰ ژوئن ۶۳۲ م پدید آمد و تا سال ۴۰ هجری به قدرت رسیده‌اند و به عنوان جانشین محمد، بر بلاد اسلامی حکومت کردند. این فرمانروایان از صحابه محمد و از طایفه قریش به ترتیب ابوبکر (حاکم ۶۳۲–۶۳۴)، عمر بن خطاب (حاکم ۶۳۴–۶۴۴)، عثمان بن عفان (حاکم ۶۴۴–۶۵۶) و علی بن ابی‌طالب (حاکم ۶۵۶–۶۶۱) بودند.

اهل‌سنت که منزلت دینی ویژه‌ای برای حاکمان این حکومت قائلند حکومتشان را «خلافت راشدین» به معنای «خلافت هدایت شده» می‌نامند، اما شیعیان امامیه مشروعیت این خلفا و دستگاه خلافت را قبول ندارند.

اصطلاح‌شناسی

مقالهٔ اصلی: خلافت راشدین

اصطلاح «خلفای راشدین» متشکل از دو واژه خلیفه و راشد است که به جانشین‌های پیامبر اسلام پس از درگذشت او اطلاق می‌شود. واژه خلیفه از ریشه خ‌ل‌ف در عربی است که به معنای جانشین ساختن است. در اصطلاح مسلمانان خلیفه به کسی گفته می‌شود که پس از پیامبر اسلام، جانشین او شده باشند. کمی بعد، از واژه «خلیفه رسول‌الله» به عنوان لقب ابوبکر استفاده شد. بعد از او عمر به عنوان «خلیفه خلیفه رسول‌الله» ملقب شد. که برای رعایت اختصار خودش دستور داد او را «امیرالمؤمنین» خطاب کنند.

علت آنکه تنها به چهار خلیفه اول (به ترتیب ابوبکر (حاکم ۶۳۲–۶۳۴)، عمر بن خطاب (حاکم ۶۳۴–۶۴۴)، عثمان بن عفان (حاکم ۶۴۴–۶۵۶) و علی بن ابی‌طالب (حاکم ۶۵۶–۶۶۱)) — و به نقلی پنج خلیفه اول به انضمام حسن مجتبی — خلفای راشدین گفته می‌شد، حضور آنان در عصر طلایی صدر اسلام بوده است. باسورت معتقد است که به چهار خلیفه اول عنوان راشدین داده شده است تا آنان از خلفای بعدی از نسل بنی‌امیه، که به دنیادوستی شهره بودند، متمایز باشند.

فهرست خلفا

خوش‌نویسی	نام (تاریخ حیات)	دوران خلافت		والدین	خاندان	توضیحات	منابع
		آغاز	پایان
	ابوبکر بن ابی‌قحافه(۵۷۳–۶۳۴ م)	۸ ژوئن ۶۳۲	۲۲ اوت ۶۳۴	عثمان ابوقحافه سلمی بنت صخر	بنی‌تیم	پدر عایشه (همسر محمد)
	عمر بن خطاب(۵۸۴–۶۴۴ م)	۲۳ اوت ۶۳۴	۳ نوامبر ۶۴۴	خطاب بن نفیل حنتمه بنت هاشم	بنی‌عدی	پدر حفصه (همسر محمد)
	عثمان بن عفان(۵۷۹–۶۵۶ م)	۱۱ نوامبر ۶۴۴	۲۰ ژوئن ۶۵۶	عفان بن ابی‌عاص اروی بنت کریز	بنی‌امیه	شوهر دختران محمد (رقیه و ام‌کلثوم) نوهٔ ام‌حکیم بنت عبدالمطلب (عمهٔ محمد)
	علی بن ابی‌طالب(۶۰۱–۶۶۱ م)	۲۰ ژوئن ۶۵۶	۲۹ ژانویه ۶۶۱	ابی‌طالب بن عبدالمطلب فاطمه بنت اسد	بنی‌هاشم	نخستین مردی که به اسلام ایمان آورد. پسرعموی محمد شوهر دختر محمد (فاطمه) شوهر امامه بنت زینب (نوهٔ محمد) تمام نوادگان محمد از نسل علی هستند
	حسن بن علی(۶۲۴–۶۷۰ م)	۶۶۱	۷ ماه بعد	علی بن ابی‌طالب فاطمه زهرا	بنی‌هاشم	دومین جانشین محمد (شیعه) همچنین پنجمین خلیفهٔ راشدین کناره‌گیری برای معاویه نوهٔ محمد فرزند علی

پانویس

منابع

• حشتمی، فریده؛ ناجی، محمدرضا (۱۳۹۰). دانشنامه جهان اسلام. ج. ۱۶. صص. ۱۳–۱۶. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۴۴۷۰۱۷-۹.