فهرست خلفای راشدین

کاشی‌کاری نام ابوبکر، عمر، عثمان و علی بر گرداگرد یک گنبد

خلفای راشدین، یا با عبارت خلفای راشدون، چهار یا پنج خلیفه‌ای هستند که به ترتیب پس از درگذشت محمد، پیامبر اسلام، در دوشنبه ۲۸ صفر ۱۱ ه‍. ق برابر با ۱۰ ژوئن ۶۳۲ م پدید آمد و تا سال ۴۰ هجری به قدرت رسیده‌اند و به عنوان جانشین محمد، بر بلاد اسلامی حکومت کردند. این فرمانروایان از صحابه محمد و از طایفه قریش به ترتیب ابوبکر (حاکم ۶۳۲–۶۳۴)، عمر بن خطاب (حاکم ۶۳۴–۶۴۴)، عثمان بن عفان (حاکم ۶۴۴–۶۵۶) و علی بن ابی‌طالب (حاکم ۶۵۶–۶۶۱) بودند.

اهل‌سنت که منزلت دینی ویژه‌ای برای حاکمان این حکومت قائلند حکومتشان را «خلافت راشدین» به معنای «خلافت هدایت شده» می‌نامند، اما شیعیان امامیه مشروعیت این خلفا و دستگاه خلافت را قبول ندارند.

اصطلاح‌شناسی

مقالهٔ اصلی: خلافت راشدین

اصطلاح «خلفای راشدین» متشکل از دو واژه خلیفه و راشد است که به جانشین‌های پیامبر اسلام پس از درگذشت او اطلاق می‌شود. واژه خلیفه از ریشه خ‌ل‌ف در عربی است که به معنای جانشین ساختن است. در اصطلاح مسلمانان خلیفه به کسی گفته می‌شود که پس از پیامبر اسلام، جانشین او شده باشند. کمی بعد، از واژه «خلیفه رسول‌الله» به عنوان لقب ابوبکر استفاده شد. بعد از او عمر به عنوان «خلیفه خلیفه رسول‌الله» ملقب شد. که برای رعایت اختصار خودش دستور داد او را «امیرالمؤمنین» خطاب کنند.

علت آنکه تنها به چهار خلیفه اول (به ترتیب ابوبکر (حاکم ۶۳۲–۶۳۴)، عمر بن خطاب (حاکم ۶۳۴–۶۴۴)، عثمان بن عفان (حاکم ۶۴۴–۶۵۶) و علی بن ابی‌طالب (حاکم ۶۵۶–۶۶۱)) — و به نقلی پنج خلیفه اول به انضمام حسن مجتبی — خلفای راشدین گفته می‌شد، حضور آنان در عصر طلایی صدر اسلام بوده است. باسورت معتقد است که به چهار خلیفه اول عنوان راشدین داده شده است تا آنان از خلفای بعدی از نسل بنی‌امیه، که به دنیادوستی شهره بودند، متمایز باشند.

فهرست خلفا

خوش‌نویسی	نام (تاریخ حیات)	دوران خلافت		خویشاوندی با محمد	والدین	خاندان	توضیحات	منابع
		آغاز	پایان
	ابوبکر بن ابی‌قحافه(۵۷۳–۶۳۴ م)	۸ ژوئن ۶۳۲	۲۲ اوت ۶۳۴	پدر عایشه (همسر محمد)	عثمان ابوقحافه سلمی بنت صخر	بنی‌تیم
	عمر بن خطاب(۵۸۴–۶۴۴ م)	۲۳ اوت ۶۳۴	۳ نوامبر ۶۴۴	پدر حفصه (همسر محمد)	خطاب بن نفیل حنتمه بنت هاشم	بنی‌عدی
	عثمان بن عفان(۵۷۹–۶۵۶ م)	۱۱ نوامبر ۶۴۴	۲۰ ژوئن ۶۵۶	شوهر دختران محمد (رقیه و ام‌کلثوم) نوهٔ ام‌حکیم بنت عبدالمطلب (عمهٔ محمد)	عفان بن ابی‌عاص اروی بنت کریز	بنی‌امیه
	علی بن ابی‌طالب(۶۰۱–۶۶۱ م)	۲۰ ژوئن ۶۵۶	۲۹ ژانویه ۶۶۱	پسرعموی محمد شوهر دختر محمد (فاطمه) شوهر امامه بنت زینب (نوهٔ محمد) تمام نوادگان محمد از نسل علی هستند	ابی‌طالب بن عبدالمطلب فاطمه بنت اسد	بنی‌هاشم	نخستین مردی که به اسلام ایمان آورد.
	حسن بن علی(۶۲۴–۶۷۰ م)	۶۶۱	۷ ماه بعد	نوهٔ محمد فرزند علی	علی بن ابی‌طالب (چهارمین خلیفهٔ راشدین و نخستین امام شیعه) فاطمه زهرا (دختر محمد و همسر نخستش خدیجه)	بنی‌هاشم	دومین جانشین محمد (شیعه) همچنین پنجمین خلیفهٔ راشدین کناره‌گیری برای معاویه

پانویس

منابع

• حشتمی، فریده؛ ناجی، محمدرضا (۱۳۹۰). دانشنامه جهان اسلام. ج. ۱۶. صص. ۱۳–۱۶. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۴۴۷۰۱۷-۹.