آیه ۵ سوره حمد: تفاوت میان نسخه‌ها
(ایجاد مقاله آیات) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات آیه}} | {{جعبه اطلاعات آیه}} | ||
'''آیه ۵ سوره حمد''' پنجمین [[آیه]] از اولین [[سوره قرآن]] است. از آیات [[مکی و مدنی|مکی]] به‌شمار می‌آید و نسخی برای آن گزارش نشده است. موضوع محوری این آیه توحید افعالی است که نتیجه اعتقاد به آن متکی شدن انسان به [[الله]] پروردگار جهانیان و امداد خواهی از او در تمام امور است. | |||
== متن == | == متن == | ||
متن [[آیه]] را [[فخر رازی]]، از مفسران [[سنی|سنی مذهب]] و [[علامه طباطبایی|محمدحسین طباطبایی]]، مفسر [[شیعه]]، چنین گزارش کرده‌اند:<ref>{{پک|رازی|۱۴۲۰|ک=تفسیر کبیر|ص= | متن [[آیه]] را [[فخر رازی]]، از مفسران [[سنی|سنی مذهب]] و [[علامه طباطبایی|محمدحسین طباطبایی]]، مفسر [[شیعه]]، چنین گزارش کرده‌اند:<ref>{{پک|رازی|۱۴۲۰|ک=تفسیر کبیر|ص=۲۱|ج=۱}}</ref><ref>{{پک|طباطبایی|۱۳۹۵|ک=تفسیر المیزان|ص=۲۳|ج=۱}}</ref> | ||
<blockquote>{{آیه خودکار|تزئینی=بله}}</blockquote> | <blockquote>{{آیه خودکار|تزئینی=بله}}</blockquote> | ||
| خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
== محتوا == | == محتوا == | ||
[[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی]] از مفسران شیعه | [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی]] از مفسران شیعه معتقد است در این آیه موضوع سخن با تغییر لحن آن، از توحید ذات و صفات به حوزه توحید افعالی وارد می‌شود. او پس از تعریف و توضیح توحید افعالی، نتیجه اعتقاد به آن را متکی شدن انسان به [[الله]] می‌داند که انسان موحد با این باور، الله را تنها موجود قادر و بزرگ‌مرتبه‌ای می‌یابد که قدرتش زوال‌ناپذیر و دائمی است؛ بنابراین تنها در امورش از او کمک می‌خواهد و امیدی به غیر او نخواهد داشت.<ref>{{پک|مکارم شیرازی|۱۳۷۴|ک=تفسیر نمونه|ص=۴۲-۴۵|ج=۱}}</ref> | ||
== شأن نزول و ترتیب == | == شأن نزول و ترتیب == | ||
به گزارش ''[[فرهنگ‌نامه علوم قرآن]]''، [[سوره حمد|سوره فاتحه]] یا حمد پنجمین [[سوره]] نازل شده است که پس از [[سوره مدثر]] و پیش از [[سوره تبت]] نازل شده است۔ در اینکه این سوره در [[مکه]] نازل شده است یا در [[مدینه]]، و یا در هر دو، اختلاف وجود دارد۔ برخی منابع بر این باورند که سوره حمد یک مرتبه در مدینه و یک مرتبه در مکه نازل شده است۔ آنطور که گفته شده، [[ناسخ و منسوخ|نسخی]] در این سوره صورت نگرفته است۔<ref>{{پک|دفتر تبلیغات اسلامی|۱۳۸۸|ک=فرهنگ‌نامه علوم قرآن|ص=۲۸۸۱|ف=سوره حمد}}</ref> | |||
== پانویس == | == پانویس == | ||
نسخهٔ ۲۵ ژوئن ۲۰۲۳، ساعت ۰۸:۳۹
| مشخصات قرآنی | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| نام سوره | حمد | ||||
| تعداد آیات سوره | ۷ | ||||
| شماره آیه | ۵ | ||||
| شماره جزء | ۱ | ||||
| شماره حزب | ۱ | ||||
| اطلاعات دیگر | |||||
|
|
||||
آیه ۵ سوره حمد پنجمین آیه از اولین سوره قرآن است. از آیات مکی به‌شمار می‌آید و نسخی برای آن گزارش نشده است. موضوع محوری این آیه توحید افعالی است که نتیجه اعتقاد به آن متکی شدن انسان به الله پروردگار جهانیان و امداد خواهی از او در تمام امور است.
متن
متن آیه را فخر رازی، از مفسران سنی مذهب و محمدحسین طباطبایی، مفسر شیعه، چنین گزارش کرده‌اند:[۱][۲]
إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ
ترجمه
محمدگل گمشادزهی، مترجم سنی حنفی مذهب در ترجمه آیه آورده است:[۳]
«تنها تو را می‌پرستیم و تنها از تو یاری می‌جوییم»
بهاءالدین خرمشاهی، مترجم شیعه امامی مذهب در ترجمه این آیه آورده است:[۴]
«[خداوندا] تنها تو را می‌پرستیم و تنها از تو یاری می‌خواهیم»
محتوا
مکارم شیرازی از مفسران شیعه معتقد است در این آیه موضوع سخن با تغییر لحن آن، از توحید ذات و صفات به حوزه توحید افعالی وارد می‌شود. او پس از تعریف و توضیح توحید افعالی، نتیجه اعتقاد به آن را متکی شدن انسان به الله می‌داند که انسان موحد با این باور، الله را تنها موجود قادر و بزرگ‌مرتبه‌ای می‌یابد که قدرتش زوال‌ناپذیر و دائمی است؛ بنابراین تنها در امورش از او کمک می‌خواهد و امیدی به غیر او نخواهد داشت.[۵]
شأن نزول و ترتیب
به گزارش فرهنگ‌نامه علوم قرآن، سوره فاتحه یا حمد پنجمین سوره نازل شده است که پس از سوره مدثر و پیش از سوره تبت نازل شده است۔ در اینکه این سوره در مکه نازل شده است یا در مدینه، و یا در هر دو، اختلاف وجود دارد۔ برخی منابع بر این باورند که سوره حمد یک مرتبه در مدینه و یک مرتبه در مکه نازل شده است۔ آنطور که گفته شده، نسخی در این سوره صورت نگرفته است۔[۶]
پانویس
ارجاعات
- ↑ رازی، تفسیر کبیر، ۱: ۲۱.
- ↑ طباطبایی، تفسیر المیزان، ۱: ۲۳.
- ↑ گمشادزهی، ترجمه معانی قرآن کریم، ۱.
- ↑ خرمشاهی، ترجمه خرمشاهی، ۱.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱: ۴۲-۴۵.
- ↑ دفتر تبلیغات اسلامی، «سوره حمد»، فرهنگ‌نامه علوم قرآن، ۲۸۸۱.
منابع
- خرمشاهی، بهاءالدین (۱۳۹۳). ترجمه قرآن کریم استاد خرمشاهی (به فارسی-عربی). قم: موسسه تبیان.
- دفتر تبلیغات اسلامی (۱۳۸۸). فرهنگ‌نامه علوم قرآن. تهران: دفتر تبلیغات اسلامی.
- رازی، محمد بن عمر (۱۴۲۰). مفاتیح الغیب، تفسیر کبیر. سوم (به عربی). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
- گمشادزهی، محمدگل (۱۳۹۴). ترجمه معانی قرآن کریم. به کوشش کتابخانه عقیده. مجموعه موحدین.
- طباطبایی، محمدحسین (۱۳۹۵). ترجمه تفسیر المیزان. ترجمهٔ سید محمدباقر موسوی همدانی. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
- مکارم شیرازی، ناصر (۱۳۷۴). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب اسلامیه.
