سوره ممتحنه

سورهٔ قرآن

ممتحنه
دسته‌بندی	مدنی
اطلاعات آماری
شمارهٔ نزول	۹۱
جزء	۲۸
شمار آیه‌ها	۱۳
شمار واژه‌ها	۳۴۰
شمار حرف‌ها	۱۵۶۰ یا ۱۵۱۰
متن سوره
ترجمهٔ فارسی
حشر حشر	صف صف

سوره ممتحنه شصتمین سوره قرآن در ترتیب مصحف کنونی و نود و یکمین سوره از نظر ترتیب نزول مشهور است که پیش از سوره نساء و پس از سوره احزاب نازل شده است. این سوره مدنی ۱۳ آیه، ۳۴۰ یا ۳۴۸ کلمه و ۱۵۱۰ یا ۱۵۶۰ حرف دارد. از نظر کمیت از سوره‌های مفصل قرآن و از نوع طوال آن است و در حدود یک چهارم حزب است. این سوره ۳ آیه منسوخ دارد.

نام

قرآن‌شناسان برای این سوره ۴ نام گزارش کرده‌اند. نام مشهور آن «ممتحنه» به معنای زن امتحان شده است و دلیل نام‌گذاری نیز ذکر این واژه در آیه دهم سوره است. «مودت» دومین نام سوره است که ۳ بار در آیات آن به‌کار رفته است. «امتحان» و «مرأه» سومین و چهارمین نامی است که برای «سوره ممتحنه» عنوان شده است. سبب نام‌گذاری سوره به «امتحان» دستوری است که قرآن به پیامبر اسلام داده تا زنان مهاجر را امتحان کند و سپس برای ماندن یا برگرداندن آنها تصمیم بگیرد. از آنجایی که این سوره درباره یک زن و همچنین مسئله زنان مهاجر بوده؛ این سوره را «مرأه» نامیده‌اند.

محتوا و ساختار

تعداد آیات سوره ۱۳ آیه است و ۳۴۰ یا ۳۴۸ کلمه و ۱۵۱۰ یا ۱۵۶۰ حرف دارد. این سوره مدنی در مصحف کنونی شصتمین سوره و براساس ترتیب نزول سوره‌ها نود و یکمین سوره به‌شمار می‌آید که نزول آن پیش از سوره نساء و پس از سوره احزاب بوده است. محور اصلی سوره مسئله دوستی مومنان با کفار است که بنابر متن آیه مومنان از این امر نهی شده‌اند. سایر موضوعات مطرح شده در سوره بیان احکامی در رابطه با هجرت، بیعت و ایمان زنان مسلمان، مرز میان دوستی‌ها و دشمنی‌ها و سیاست خارجی مومنان درباره دشمن و برخی از مسائل تربیتی است. به گزارش فرهنگ‌نامه علوم قرآن، احکام فقهی این سوره عبارتند از: منع دوستی با دشمنان اسلام، جواز ارتباط با کافرانی که با مسلمانان سر جنگ ندارند، حرمت ازدواج زنان مسلمان با کافران و حرمت ازدواج مردان مسلمان با زنان کافر.

پانویس

منابع

• دفتر تبلیغات اسلامی (۱۳۹۰). «سوره ممتحنه». فرهنگنامه علوم قرآن. تهران: دفتر تبلیغات اسلامی.
• دفتر تبلیغات اسلامی (۱۳۹۰). «اسامی سوره ممتحنه». فرهنگنامه علوم قرآن. تهران: دفتر تبلیغات اسلامی.