سوره عبس: تفاوت میان نسخه‌ها
(+ رده:سوره عبس (هاتکت)) |
(ابرابزار) |
||
| خط ۹: | خط ۹: | ||
== شأن نزول و ترتیب == | == شأن نزول و ترتیب == | ||
به گزارش ''[[فرهنگنامه علوم قرآن]]''، سوره عبس، هشتادمین [[فهرست سوره‌های قرآن|سوره قرآن]] است. این سوره را در [[ترتیب نزول قرآن|ترتیب نزول]]، بیست و چهارمین سوره نازل شده بر [[محمد|پیامبر اسلام]] دانسته‌اند که پس از سوره نجم و پیش از سوره قدر نازل شد. این سوره را [[سوره مکی|مکی]] دانسته‌اند. در سوره عبس، یک آیه ([[آیه ۱۲ سوره عبس|آیه ۱۲]]) [[ناسخ و منسوخ|منسوخ]] گزارش کرده‌اند.<ref>{{پک|1=دفتر تبلیغات اسلامی|2=۱۳۸۸|ک=فرهنگنامه علوم قرآن|ص=۲۹۹۳|ف=سوره عبس}}</ref> به گزارش مکارم شیرازی از مفسران شیعی، موضوع آیات ده‌گانه ابتدایی سوره، عتاب و سرزنش [[الله|پروردگار]] نسبت به کسی است که فرد یا افراد ثروتمند جامعه را بر فرد نابینای فقیر ترجیح و مقدم می‌دارد. بر اساس نقل مشهور، مخاطب آیات [[محمد|پیامبر اسلام]] بوده و ماجرای آن چنین نقل شده است که گروهی از بزرگان [[قریش]] در نزد محمد بودند و او نیز در حال تبلیغ و دعوت به [[اسلام|دین اسلام]] بود که فرد نابینایی به نام «عبدالله بن ام مکتوم» وارد مجلس شد و چون چشمانش نمی‌دید؛ با اصرار از محمد می‌خواست که برای او آیات [[قرآن]] را بخواند. اصرار او به حدی رسید که سخن محمد را قطع کرد و آثار نارضایتی و ناراحتی بر چهره‌اش آشکار شد و از او روی گرداند. در این وقت بود که ده آیه اول سوره نازل شد.<ref>{{پک|مکارم شیرازی|۱۳۷۴|ک=تفسیر نمونه|ص=۱۲۳–۱۲۴|ج=۲۶}}</ref> شأن نزول دیگر این سوره بنابه گفته [[شیخ طبرسی|صاحب مجمع البیان]]، بر اساس نقل [[جعفر صادق]] امام ششم شیعیان، اینطور است که این آیات | به گزارش ''[[فرهنگنامه علوم قرآن]]''، سوره عبس، هشتادمین [[فهرست سوره‌های قرآن|سوره قرآن]] است. این سوره را در [[ترتیب نزول قرآن|ترتیب نزول]]، بیست و چهارمین سوره نازل شده بر [[محمد|پیامبر اسلام]] دانسته‌اند که پس از سوره نجم و پیش از سوره قدر نازل شد. این سوره را [[سوره مکی|مکی]] دانسته‌اند. در سوره عبس، یک آیه ([[آیه ۱۲ سوره عبس|آیه ۱۲]]) [[ناسخ و منسوخ|منسوخ]] گزارش کرده‌اند.<ref>{{پک|1=دفتر تبلیغات اسلامی|2=۱۳۸۸|ک=فرهنگنامه علوم قرآن|ص=۲۹۹۳|ف=سوره عبس}}</ref> به گزارش مکارم شیرازی از مفسران شیعی، موضوع آیات ده‌گانه ابتدایی سوره، عتاب و سرزنش [[الله|پروردگار]] نسبت به کسی است که فرد یا افراد ثروتمند جامعه را بر فرد نابینای فقیر ترجیح و مقدم می‌دارد. بر اساس نقل مشهور، مخاطب آیات [[محمد|پیامبر اسلام]] بوده و ماجرای آن چنین نقل شده است که گروهی از بزرگان [[قریش]] در نزد محمد بودند و او نیز در حال تبلیغ و دعوت به [[اسلام|دین اسلام]] بود که فرد نابینایی به نام «عبدالله بن ام مکتوم» وارد مجلس شد و چون چشمانش نمی‌دید؛ با اصرار از محمد می‌خواست که برای او آیات [[قرآن]] را بخواند. اصرار او به حدی رسید که سخن محمد را قطع کرد و آثار نارضایتی و ناراحتی بر چهره‌اش آشکار شد و از او روی گرداند. در این وقت بود که ده آیه اول سوره نازل شد.<ref>{{پک|مکارم شیرازی|۱۳۷۴|ک=تفسیر نمونه|ص=۱۲۳–۱۲۴|ج=۲۶}}</ref> شأن نزول دیگر این سوره بنابه گفته [[شیخ طبرسی|صاحب مجمع البیان]]، بر اساس نقل [[جعفر صادق]] امام ششم شیعیان، اینطور است که این آیات دربارهٔ مردی از بنی امیه نازل شد. او که در حضور محمد نشسته بود، با ورود ابن ام مکتوم قیافه‌اش را در هم کشید. چون او را با سر و وضع تمیزی ندید، لباس خود را جمع کرد. چهره خود را عبوس نمود و رویش را از او گردانید. خداوند نیز با نزول این آیات، عملش را توبیخ نمود.<ref>{{پک|1=دفتر تبلیغات اسلامی|2=۱۳۹۰|ک=فرهنگنامه علوم قرآن|ص=۲۹۹۳|ج=۱}}</ref> تعدادی از علمای [[شیعه]] در مورد شأن نزول اول، معتقدند که منظور شخص پیامبر نیست. از جمله اینکه عبوس بودن، مشغول شدن به ثروتمندان و غفلت از فقرا که در آیات ذکر شده است؛ از اخلاق انبیا بخصوص پیامبر اسلام نمی‌باشد.<ref>{{پک|1=مکارم شیرازی|2=۱۳۷۴|ک=تفسیر نمونه|ص=۱۲۵|ج=۲۶}}</ref> | ||
== فضیلت سوره == | == فضیلت سوره == | ||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
{{درجه‌بندی|نیازمند پیوند=خیر|نیازمند رده=خیر|نیازمند جعبه اطلاعات=خیر|نیازمند تصویر=خیر|نیازمند استانداردسازی=خیر|نیازمند ویراستاری=خیر|مقابله نشده با دانشنامه‌ها=تاحدودی|تاریخ خوبیدگی=|تاریخ برگزیدگی=|توضیحات=}} | {{درجه‌بندی|نیازمند پیوند=خیر|نیازمند رده=خیر|نیازمند جعبه اطلاعات=خیر|نیازمند تصویر=خیر|نیازمند استانداردسازی=خیر|نیازمند ویراستاری=خیر|مقابله نشده با دانشنامه‌ها=تاحدودی|تاریخ خوبیدگی=|تاریخ برگزیدگی=|توضیحات=}} | ||
[[رده:سوره عبس| ]] | |||
[[رده:سوره‌های قرآن]] | [[رده:سوره‌های قرآن]] | ||
[[رده:سوره‌های مکی قرآن]] | [[رده:سوره‌های مکی قرآن]] | ||
نسخهٔ ۲۸ اوت ۲۰۲۳، ساعت ۰۴:۰۲
| عبس | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| دسته‌بندی | مکی | ||||
| اطلاعات آماری | |||||
| شمارهٔ نزول | ۲۴ | ||||
| جزء | ۳۰ | ||||
| شمار آیه‌ها | ۴۲ | ||||
| شمار واژه‌ها | ۱۳۳ | ||||
| شمار حرف‌ها | ۵۳۳ | ||||
| متن سوره | |||||
 | |||||
|
|
||||
سوره عبس هشتادمین سوره قرآن در ترتیب مصحف کنونی و بیست و چهارمین سوره از نظر ترتیب نزول است که پیش از سوره قدر و پس از سوره نجم نازل شده است. ۴۲ آیه، ۱۳۳ کلمه و ۵۳۳ حرف دارد. بنابه گزارش تمامی منابع اسلامی از سوره‌های مکی قرآن است. موضوع آیات ده‌گانه ابتدایی سوره، عتاب و سرزنش پروردگار نسبت به کسی است که فرد یا افراد ثروتمند جامعه را بر فرد نابینای فقیر ترجیح و مقدم می‌دارد. طبق نقل مشهور در شأن نزول سوره، مخاطب آیات پیامبر اسلام بوده است؛ اما تعدادی از علمای شیعه بر این عقیده‌اند که منظور شخص پیامبر نیست. از جمله اینکه عبوس بودن، مشغول شدن به ثروتمندان و غفلت از فقرا که در آیات ذکر شده است؛ از اخلاق انبیا بخصوص پیامبر اسلام نمی‌باشد.
نام‌ها
این سوره با فعل ماضی «عَبَسَ» به معنی (چهره درهم کشید) آغاز می‌شود؛ به همین جهت به این اسم، نام‌گذاری شده است.[۱] «اعمی» و «سَفَرة» نام‌های دیگر سوره هستند که به ترتیب در آیه ۲ و ۱۵ سوره قرار دارند. معنای «اعمی» نابینا می‌باشد که به داستان نابینای فقیری اشاره دارد که در کنار فرد ثروتمند مغروری نشست و مورد تحقیر او قرار گرفت. «سَفَره» (جمع سفیر) به معنای فرستادگان است که منظور از آن در اینجا فرشتگان وحی الهی هستند.[۲]
محتوا و ساختار
موضوع و محور اصلی سوره عبس معاد و حیات پس از مرگ است و محتوای آن شامل پنج موضوع می‌شود: عتاب و سرزنش هر کس که ثروتمندان را بر مؤمنان فقیر و تهیدست مقدم بدارد، بیان جایگاه ارزشمند و والای قرآن، اشاره به کفران و ناسپاسی انسان در برابر نعمت‌های الهی، برشمردن مواهب پروردگار به انسان‌ها و اشاره به نمونه‌هایی از قدرت خداوند در آسمان‌ها و زمین که به عنوان دلیلی برای اثبات امکان معاد به کافران و مشرکان بیان شده است، توصیف بخش‌هایی از حوادث قیامت و سرانجام مؤمنان و کافران در آن روز.[۳]
شأن نزول و ترتیب
به گزارش فرهنگنامه علوم قرآن، سوره عبس، هشتادمین سوره قرآن است. این سوره را در ترتیب نزول، بیست و چهارمین سوره نازل شده بر پیامبر اسلام دانسته‌اند که پس از سوره نجم و پیش از سوره قدر نازل شد. این سوره را مکی دانسته‌اند. در سوره عبس، یک آیه (آیه ۱۲) منسوخ گزارش کرده‌اند.[۴] به گزارش مکارم شیرازی از مفسران شیعی، موضوع آیات ده‌گانه ابتدایی سوره، عتاب و سرزنش پروردگار نسبت به کسی است که فرد یا افراد ثروتمند جامعه را بر فرد نابینای فقیر ترجیح و مقدم می‌دارد. بر اساس نقل مشهور، مخاطب آیات پیامبر اسلام بوده و ماجرای آن چنین نقل شده است که گروهی از بزرگان قریش در نزد محمد بودند و او نیز در حال تبلیغ و دعوت به دین اسلام بود که فرد نابینایی به نام «عبدالله بن ام مکتوم» وارد مجلس شد و چون چشمانش نمی‌دید؛ با اصرار از محمد می‌خواست که برای او آیات قرآن را بخواند. اصرار او به حدی رسید که سخن محمد را قطع کرد و آثار نارضایتی و ناراحتی بر چهره‌اش آشکار شد و از او روی گرداند. در این وقت بود که ده آیه اول سوره نازل شد.[۵] شأن نزول دیگر این سوره بنابه گفته صاحب مجمع البیان، بر اساس نقل جعفر صادق امام ششم شیعیان، اینطور است که این آیات دربارهٔ مردی از بنی امیه نازل شد. او که در حضور محمد نشسته بود، با ورود ابن ام مکتوم قیافه‌اش را در هم کشید. چون او را با سر و وضع تمیزی ندید، لباس خود را جمع کرد. چهره خود را عبوس نمود و رویش را از او گردانید. خداوند نیز با نزول این آیات، عملش را توبیخ نمود.[۶] تعدادی از علمای شیعه در مورد شأن نزول اول، معتقدند که منظور شخص پیامبر نیست. از جمله اینکه عبوس بودن، مشغول شدن به ثروتمندان و غفلت از فقرا که در آیات ذکر شده است؛ از اخلاق انبیا بخصوص پیامبر اسلام نمی‌باشد.[۷]
فضیلت سوره
بنابه نقل روایتی از پیامبر اسلام، قرائت کننده سوره عبس، در قیامت با سیمایی متبسم و خندان محشور خواهد شد.[۸]
پانویس
ارجاعات
- ↑ دفتر تبلیغات اسلامی، فرهنگنامه علوم قرآن، ۱: ۲۹۹۳.
- ↑ دفتر تبلیغات اسلامی، فرهنگنامه علوم قرآن، ۱: ۷۹۵.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۲۶: ۱۲۱.
- ↑ دفتر تبلیغات اسلامی، «سوره عبس»، فرهنگنامه علوم قرآن، ۲۹۹۳.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۲۶: ۱۲۳–۱۲۴.
- ↑ دفتر تبلیغات اسلامی، فرهنگنامه علوم قرآن، ۱: ۲۹۹۳.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۲۶: ۱۲۵.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۲۶: ۱۲۱.
منابع
- دفتر تبلیغات اسلامی (۱۳۹۰). «سوره عبس». فرهنگنامه علوم قرآن. تهران: دفتر تبلیغات اسلامی.
- مکارم شیرازی، ناصر (۱۳۷۴). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب اسلامیه.