محمد مارمادوک پیکتال

محمد مارمادوک پیکتال
نام در زمان تولد	مارمادوک ویلیام پیکتال
متولد	۷ آوریل ۱۸۷۵ دانشگاه تراس, لندن, انگلیس
وفات	۱۹ مهٔ ۱۹۳۶ (۶۱ سال) هتل پرتمیستر, خیابان آیوز, كرن وال, انگلیس
آرامگاه	قبرستان بروکوود, بروکوود-ساری, انگلیس
حرفه	محقق اسلامی
دین	مسیحیت و سپس اسلام

محمد مارمادوک پیکتال (۱۸۷۵-۱۹۳۶ میلادی) داستان‌نویس و روزنامه‌نگار مسلمان اهل انگلیس و از اولین مترجمان قرآن به زبان انگلیسی است. پیکتال در خانواده‌ای مسیحی در لندن متولد شد و در کودکی پدرش را که کشیش بود؛ از دست داد. او در سال‌های نوجوانی و جوانی زبان‌های فرانسوی و ایتالیایی، ترکی، عربی و اردو را فراگرفت. در سال ۱۹۱۷ مسلمان شد و نام محمد را برای خویش برگزید. او مدتی امام جماعت یکی از مساجد لندن بود و به عنوان رهبر اقلیت مسلمان در انگلیس، به سخنرانی و تبلیغ پرداخت. در سال ۱۹۲۰ پس از آشنایی و دیدار با محمدعلی لاهوری، مترجم قرآن هندی تبار، به سرزمین هند رفت و حدود ۱۵ سال در شبه قاره هند، در سمت سردبیری مجله و مدیریت دبیرستانی در حیدرآباد مشغول به‌کار شد. از مهم‌ترین کارهای او، در این سال‌ها ترجمه قرآن است که نخستین ترجمه انگلیسی قرآن توسط یک مسلمان بریتانیایی به‌شمار می‌آید.

زندگی

پیکتال به سال ۱۸۷۵ میلادی، در خانواده‌ای مسیحی در لندن متولد شد و در کودکی پدرش را که کشیش بود؛ از دست داد. او در سال‌های نوجوانی، زبان‌های فرانسوی و ایتالیایی را آموخت. پس از آن مادرش او را برای یادگیری فرهنگ‌ها و ادیان مختلف به خاورمیانه فرستاد. پیکتال در دو سالی که در کشورهای فلسطین، لبنان، سوریه، ترکیه و بالکان زندگی می‌کرد؛ زبان‌های ترکی و عربی را نیز فراگرفت و در مدت اقامتش در هندوستان به زبان اردو تسلط یافت. در جریان جنگ جهانی اول، به سبب اقامت در خاورمیانه و علاقه‌مندی‌اش به مسائل دولت عثمانی (ترکیه)، منتقد سیاست‌های فرانسه و انگلیس در این منطقه گردید. پیکتال در سال ۱۹۱۷ مسلمان شد و نام محمد را برای خویش برگزید. او مدتی امام جماعت یکی از مساجد شهر لندن بود و به عنوان رهبر اقلیت مسلمان در انگلیس، به سخنرانی و تبلیغ پرداخت. در سال ۱۹۲۰ با محمدعلی لاهوری، مترجم قرآن هندی تبار ملاقاتی داشت که به واسطه این دیدار توجه او به شبه قاره هند جلب شد و در همان ایام با پذیرش پیشنهاد سردبیری مجله «وقایع نامه بمبئی»، از لندن به هند رفت. پس از پنج سال سکونت در بمبئی، به حیدرآباد نقل مکان کرد و در آن شهر علاوه برعهده گرفتن مدیریت یک دبیرستان پسرانه، سردبیر «فصلنامه دولتی فرهنگ اسلامی» گردید. سال بعد، از طرف دولت به او دو سال مرخصی با حقوق کامل داده شد تا بتواند ترجمه قرآنی را که در دست داشت؛ به‌پایان برساند. پیکتال در این مدت با تلاش فراوان و مشورت با محققان انگلیسی و عالمان مسلمان مصر، کار ترجمه قرآن را تمام کرد. او در سال ۱۹۳۵ میلادی، پس از ده سال خدمت در حکومت نظام حیدرآباد بازنشسته شد. یک سال بعد، پیکتال در سال ۱۹۳۶ میلادی درگذشت و در گورستان مسلمانان شهر بروک وود دفن شد.

آثار

دو دسته آثار از پیکتال باقی مانده است: نخست داستان‌هایی که او در فاصله سال‌های ۱۸۹۸ تا ۱۹۲۱، اندکی پس از اسلام آوردنش نوشته که فضای داستان‌های کوتاه و بلند وی، متأثر از فرهنگ کشورش و همچنین کشورهای اسلامی چون سوریه، مصر، فلسطین، یمن و لبنان است. «سعید ماهی‌گیر» نام یکی از داستان‌های اوست که در ادبیات انگلستان مشهور شد. «حرف‌های یک انگلیسی»، «همه ابله‌ها»، «انید»، «چراگاه شیطنت و شوخی»، «شهسواران عرب» و «ساعات اول» برخی دیگر از داستان‌های او هستند.

دسته دیگر آثار او، ترجمه قرآن و مقالاتی هستند که در زمینه تاریخ، سیاست، فرهنگ و تمدن اسلامی نگاشته است. ترجمه قرآن پیکتال، اولین ترجمه این کتاب به زبان انگلیسی است که توسط یک مسلمان انگلیسی‌تبار صورت گرفته است. پیکتال در ابتدای ترجمه‌اش مقدمه‌ای از تاریخ اسلام، زندگی پیامبر اسلام و تاریخ جمع‌آوری قرآن را آورده و سپس در آغاز ترجمه هر سوره، در مورد شأن نزول و محتوای آن مطالبی را آورده است. وی ضمن اعتراف به ترجمه ناپذیری سبک بیان و محتوای قرآن، کار خود را معنای قرآن دانسته و در کار ترجمه خود از منابع اهل سنت، استفاده کرده است. منابع اصلی او در این ترجمه اسباب النزول واقدی، صحیح بخاری، سیره ابن هشام، تفسیر الجلالین، انوار التنزیل بیضاوی و کشاف زمخشری بوده است. این ترجمه در میان مسلمانان مقبولیت زیادی پیدا کرده و برخی مترجمان بعدی نیز در کار خود از ترجمه پیکتال بهره برده‌اند. نخستین بار این اثر در نیویورک منتشر شده و پس از آن بارها در اشکال و اندازه‌های مختلف، در انگلستان، هند و پاکستان چاپ شده است.

اثر مهم دیگری از پیکتال «بعد فرهنگی اسلام» است که دربردارنده هشت سخنرانی اوست که به دعوت مسلمانان شهر مدرس در سال ۱۹۲۵ بوده و اولین بار نیز در همانجا در سال ۱۹۲۷ به چاپ رسیده است. او در این سخنرانی‌ها سعی نموده در برابر اتهام غربیان به مسلمانان، از برخی باورهای فرهنگی اسلام دفاع کند و مضامین و موضوعات سخنان وی، علل رشد و انحطاط، برادری، علم و هنر و ادب، تهمت جبرگرایی، روابط زن و مرد در فرهنگ اسلامی و مدینة الله هستند. پیکتال تصمیم داشت که نسخه جدیدی از این کتاب را با اصلاحات و بازبینی مقالاتش، چاپ کند که پیش از انجام این کار درگذشت.

پانویس

منابع

• کریمی نیا، مرتضی (۱۳۹۶). «پیکتال». دانشنامه جهان اسلام. تهران: بنیاد دایرة المعارف اسلامی.