سوره انشقاق
سوره انشقاق هشتاد و چهارمین سوره قرآن در ترتیب مصحف کنونی که دارای ۲۵ آیه، ۱۱۹ کلمه و ۴۳۶ حرف است. این سوره مکی در ترتیب نزول مشهور سوره‌ها، هشتاد و سومین سوره قرآن محسوب می‌شود که نزول آن پیش از سوره روم و پس از سوره انفطار در مکه و پیش از هجرت بوده است. «انشقاق» نام مشهور سوره و برگرفته از اولین آیه آن است که برخی از مفسران آن را سوره «اذا السماء انشقت» و «انشقت» نیز نامیده‌اند. همچنین به علت اینکه با واژه «اذا» آغاز شده، این سوره را از سور زمانیه قرآن دانسته‌اند.
| انشقاق | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| دسته‌بندی | مکی | ||||
| اطلاعات آماری | |||||
| شمارهٔ نزول | ۸۳ | ||||
| جزء | ۳۰ | ||||
| شمار آیه‌ها | ۲۵ | ||||
| شمار واژه‌ها | ۱۱۹ | ||||
| شمار حرف‌ها | ۴۳۶ | ||||
| متن سوره | |||||
 | |||||
|
|
||||
نامگذاری
«انشقاق» نام مشهور سوره به معنای شکافتن یا شکافته شدن است که منظور از آن در سوره، شکافتن کرات آسمانی به هنگام برپاشدن قیامت و به عنوان یکی از نشانه‌های ظهور رستاخیز معرفی شده است. «اذا السماء انشقت» و «انشقت» دو نام دیگر این سوره در منابع تفسیری هستند.[۱]
محتوا و ساختار
براساس گزارش دانشنامه بزرگ اسلامی، سوره انشقاق به لحاظ معنا و مضمون آیاتش با چهار سوره دیگر یعنی زلزال، تکویر، واقعه و انفطار وحدت موضوعی دارند. در هر پنج سوره به دسته‌بندی انسان‌ها در جهان آخرت پرداخته شده و در هر کدام نامگذاری گروه‌ها مخصوص به آن سوره است. ویژگی مشترک دیگر این سوره با سوره انفطار این است که همان مضامین کوبنده سه سوره واقعه، تکویر و زلزال در این دو سوره اخیر با زبانی نرم‌تر بیان شده است. سوره انشقاق دارای سه بخش مقدمه، دو فصل و یک خاتمه است. در آیات ۱تا ۵ (مقدمه) بیان نشانه‌های برپایی قیامت و پایان یافتن دنیا، مانند پراکنده شدن ستارگان آسمان، کشیده شدن زمین و بازگویی اسرار خود به فرمان خداوند است و در آیات ۶ تا ۱۵ به وضعیت و حالات اخروی انسان‌های نیکوکار و بدکار و هنگامه حساب‌رسی آنان اشاره دارد. سپس در آیات ۱۶ تا ۱۹ به برخی از پدیده‌های طبیعت همچون ماه و زمان‌های خاصی از شب و روز پرداخته و موضوع آیات پایانی سوره شگفتی از خضوع نداشتن انسان‌ها در برابر آیات قرآن و دادن وعده عذاب به تکذیب‌کنندگان است. آیه ۲۱ سوره نیز یکی از موارد سجدههای مستحبی قرآن در نزد شیعیان و یکی از سجدههای واجب نزد اهل سنت است.[۲]
شأن نزول و ترتیب
به گزارش فرهنگنامه علوم قرآن، سوره انشقاق، هشتاد و چهارمین سوره قرآن است. این سوره را در ترتیب نزول، هشتاد و سومین سوره نازل شده بر پیامبر اسلام دانسته‌اند که پس از سوره انفطار و پیش از سوره روم نازل شد. این سوره را مکی دانسته‌اند. تعداد آیات سوره در نزد کوفیان ۲۵ و در نزد بصریان ۲۳ آیه و دارای ۱۰۷ تا ۱۰۹ کلمه و ۴۳۰ یا ۴۳۳ یا ۴۴۴ حرف است. از سوره‌های مفصل قرآن و از نوع طوال آن به‌شمار می‌آید که هیچ‌یک از آیاتش نسخ ندارد. به علت اینکه با واژه «اذا» آغاز شده، این سوره را از سور زمانیه قرآن دانسته‌اند.[۳]
پانویس
ارجاعات
منابع
- دفتر تبلیغات اسلامی (۱۳۹۰). «سوره انشقاق». فرهنگنامه علوم قرآن. تهران: دفتر تبلیغات اسلامی.
- لسانی فشارکی، محمدعلی (۱۳۸۸). «انشقاق». دانشنامه بزرگ اسلامی. تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.