تفسیر ثعلبی
تفسیر الکشف و البیان عن تفسیر القرآن مشهور به تفسیر ثعلبی نام کتابی است که توسط ابواسحاق احمد بن ابراهیم ثعلبی نیشابوری فقیه و مفسر شافعی مذهب در قرن پنجم هجری نوشته شده است. به گزارش دانشنامه جهان اسلام، این کتاب مهم‌ترین و مشهورترین اثر ثعلبی به زبان عربی است که باید آن را در دسته تفاسیر جامع و دایرة المعارف گونه برشمرد؛ اگرچه اغلب آن را در شمار تفاسیر مأثور یا روایی به‌حساب آورده‌اند. منابع ثعلبی در تفسیرش به دو دسته شفاهی و مکتوب تقسیم می‌شود. او مجموعه شنیده‌های خود را از نزدیک به سیصد نفر از شیوخ هم‌عصرش، همراه با ذکر سند در جاهای مختلف کتاب آورده است. منابع مکتوب او شامل کتاب‌های موجود در زمان خودش است، از جمله تفاسیر، کتاب‌های قرائات و معانی القرآن و کتب تاریخی.[۱] براساس آنچه در دانشنامه بزرگ اسلامی آمده است؛ در بررسی منابع ثعلبی چنین برمی‌آید که استفاده او از آثار و روایات شیعی سبب شده که تفسیرش مورد توجه شیعیان قرار بگیرد تا جایی که برخی از شیعیان، خودِ ثعلبی را در شمار شیعه مذهبان یادکرده‌اند. روایات فراوانی که او از امامان شیعه از علی بن ابی‌طالب و جعفر بن محمد الصادق در الکشف و البیان آورده موجب گشته مخالفان بسیاری به انتقاد او بپردازند. چنان‌که افرادی مانند یافعی با نرمی و شیرینی و بعضی همچون ابن تیمیه با تندی او را نقد کرده‌اند.[۲] از ویژگی‌های این کتاب می‌توان به موجز بودن و تعبیرات خاص تفسیری آن اشاره کرد که مؤلف با رویکردی جامع به تفسیر قرآن با روش‌ها و برداشت‌های گوناگون تفسیری آن را به رشته تحریر درآورده است. ثعلبی در تفسیر آیات به چهارده جنبه تفسیری از جمله لغت و اعراب، قرائات، احکام و حِکَم و قصص توجه داشته است.[۱]
پانویس
ارجاعات
منابع
- حاج‌منوچهری، فرامرز (۱۳۹۸). «ثعلبی، ابو اسحاق». دانشنامه بزرگ اسلامی. تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.
- عباسی، مهرداد (۱۳۹۳). «ثعالبی». دانشنامه جهان اسلام. تهران: بنیاد دایرة المعارف اسلامی.