سوره تحریم

سورهٔ قرآن

تحریم
دسته‌بندی	مدنی
اطلاعات آماری
شمارهٔ نزول	۱۰۸
جزء	۲۸
شمار آیه‌ها	۱۲
شمار واژه‌ها	۲۵۰
شمار حرف‌ها	۱۱۵۴
متن سوره
ترجمهٔ فارسی
طلاق طلاق	ملک ملک

سوره تحریم شصت و ششمین سوره قرآن بر اساس ترتیب کنونی مصحف است. ۱۲ آیه دارد و بیست و یکمین سوره‌ای است که در مدینه بر پیامبر اسلام نازل شده است. از نظر ترتیب نزول صد و پنج یا صد و ششمین سوره‌ای است که زمان نزول آن پيش از سوره جمعه و پس از سوره حجرات بوده است.

نامگزاری

«تحریم» نام مشهور این سوره است و دلیل نامگزاری آن، آغاز سوره با کلمه «لِمَ تُحَرِّم» عنوان شده است. «نبی» و «مُتَحَرِّم» از دیگر نام‌های گزارش شده این سوره مدنی در منابع اسلامی هستند.

ترتیب و شأن نزول

از نظر ترتیب نزول صد و پنج یا صد و ششمین سوره‌ای است که زمان نزول آن پيش از سوره جمعه و پس از سوره حجرات بوده است. برطبق گزارش فرهنگ‌نامه علوم قرآن، در ترتيب نزول سوره‌ها، يکصد و هفتمين سوره محسوب می‌شود که در این نقل پس از حجرات و پيش از تغابن نازل گردیده است. در آیات ابتدایی سوره، به صورت غیرمستقیم و بدون اینکه از کسی نام برده شود، سخن از شکایت و اعتراضاتی است که نسبت به دو تن از همسران پیامبر به میان می‌آید. در روایات شأن نزول مخاطب این آیات عایشه دختر ابوبکر و حفصه دختر عمر هستند. بر اساس این روایات، پیامبر به جهت دلجویی این دو زن و در مقابل اعتراض آنان به توجه پیامبر به کنیزش ماریه، از امر مباحی خودداری می‌کند. در این احادیث این امر مباح، نوشیدن شربت عسل یا رابطه با ماریه عنوان شده است. اعتراض دیگری که در آیات سوره تحریم به آن اشاره شده، افشای راز محمد بوده است که با آگاه شدن حفصه از توجه محمد به ماریه و گفتن آن مطلب به عایشه اتفاق می‌افتد.

محتوا

اين سوره از سوره‌های مخاطبات قرآن به‌شمار می‌آید که با خطاب «يا أيّها النبىّ» آغاز مى‌شود. در نگاهی اجمالی،کل این سوره به جهت محتوا یک مجموعۀ معنایی به هم پیوسته به نظر می‌رسد که ارتباط معنایی روشنی میان سرزنش همسران پیامبر در آیات نخست سوره، با نمونه‌هایی از رفتار همسران پیامبران گذشته در پایان سوره برقرار است. گویی قرآن با نکوهش همسران پیامبر اسلام در شروع سوره و آوردن نمونه‌هایی از سرگذشت زنان پیامبران پیشین در پایان سوره، در پی آن است که نشان دهد هیچ یک از ارتباطات و نسبت‌های اعتباری و قراردادی، تضمینی برای سعادت و رستگاری نیستند. سپس در مقابل، قرآن به همسر فرعون و مریم، اشاره می‌کند که این دو زن به سبب شخصیت خودشان و نه به خاطر همسری و ارتباط با پیامبران خدا، به عنوان نمونه کامل برای اهل ایمان معرفی می‌شوند. از دیگر موضوعات محوری سوره می‌توان به مراقبت در تعليم و تربيت خانواده، جهاد با کافران و منافقان، توبه نصوح و آثار آن اشاره کرد.

پانویس

منابع

• دفتر تبلیغات اسلامی (۱۳۹۰). «سوره تحریم». فرهنگنامه علوم قرآن. تهران: دفتر تبلیغات اسلامی.
• مطیع، مهدی (۱۳۸۸). «تحریم». دانشنامه بزرگ اسلامی. تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.