سوره یوسف

سورهٔ قرآن

یوسف
دسته‌بندی	مکی
اطلاعات آماری
شمارهٔ نزول	۵۳
جزء	۱۲ و ۱۳
شمار آیه‌ها	۱۱۱
شمار واژه‌ها	۱۷۳۸
شمار حرف‌ها	۷۵۱۱
متن سوره
ترجمهٔ فارسی
هود هود	رعد رعد

سورهٔ یوسف سورهٔ دوازدهم قرآن است، دارای ۱۱۱ آیه است و سوره‌ای مکی است. تمام آیات این سوره به جز چند آیهٔ آخر آن سرگذشت یوسف فرزند یعقوب را بیان می‌کند و از مجموع ۲۷باری که کلمهٔ «یوسف» در قرآن به کار رفته، ۲۵بار آن در این سوره است.

محتوا

تفاوت داستان یوسف با کتب مقدس

روایت قرآن بیشتر به آثار تفسیری مسیحی و یهودی، به‌طور مشخص آثار مسیحی سریانی نزدیک است و اغلب تفاوت‌هایش با تورات قبل‌تر در این منابع ذکر شده‌اند.

از جمله تفاوت‌های روایت قرآن و تنخ این است که یعقوب — هر چند برای یوسف عزاداری می‌کند اما — می‌داند یوسف نمرده است. از دیگر نکات قابل توجه روایت قرآن این است که مادر یوسف هم به همراه یعقوب و فرزندانش راهی مصر می‌شود و با یوسف دیدار می‌کند، در حالی‌که در تورات راحیل در زمان زاییدن بنیامین می‌میرد؛ برخی از مفسران مسلمان این‌گونه تفسیر کرده‌اند که منظور قرآن از «مادر یوسف»، خالهٔ او بوده است. در قرآن یعقوب به یوسف هشدار می‌دهد که خوابش را برای برادرانش بازگو نکند که چنین چیزی در آثار منسوب به نرسه سریانی یافت می‌شود. در آثار منسوب به نرسه سریانی، برخلاف تورات، گفته شده که یعقوب متوجه شد که برادران یوسف دربارهٔ مرگ او دروغ گفته‌اند که در قرآن نیز دیده می‌شود. در تورات تنها به «حیوان درنده» اشاره شده اما آثار سریانی و قرآن از «گرگ» نام برده‌اند. قرآن می‌گوید همسر عزیز مصر زنان مصر را گرد آورد تا زیبایی یوسف را ببینند که در چند منبع میدراشی وجود دارد. بر اساس آیات ۵۰ تا ۵۳ سوره یوسف، او اعتراف می‌کند که در حق یوسف بدی کرده است. این را پیشتر افرایم سوری (درگذشته ۳۷۳ میلادی) در تفسیر خود بر سفر پیدایش نوشته است. در قرآن به کور شدن یعقوب و بینا شدنش با دیدن پیراهن یوسف اشاره شده است؛ این در واقع بازتابی از تفاسیر یهودی و مسیحی دربارهٔ «زنده شدن روح یعقوب» (پیدایش ۴۵:۲۷) با دیدن ارابه‌های هدایای یوسف در تورات است. به گفته ریندولدز، روی هم رفته این تفاوت‌ها نشان می‌دهد که قرآن بیش از آن‌که با خود کتاب مقدس در ارتباط باشد، با آثار جانبی پیرامون آن — به خصوص آثار تفسیری سریانی مسیحی — آشناست.