سوره بقره
| بقره گاو ماده | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| دسته‌بندی | مدنی | ||||
| نام‌های دیگر | فسطاط القرآن و سنام القرآن | ||||
| اطلاعات آماری | |||||
| شمارهٔ نزول | ۸۷ | ||||
| جزء | ۱ و ۲ و ۳ | ||||
| شمار آیه‌ها | ۲۸۶ | ||||
| شمار واژه‌ها | ۵۹۹۸ | ||||
| شمار حرف‌ها | ۲۶۹۵۱ | ||||
| متن سوره | |||||
 | |||||
|
|
|
||||
سورهٔ بقره دومین و بزرگ‌ترین سوره قرآن است که ۲۸۶ آیه دارد. بقره هشتاد و هفتمین یا هشتاد و ششمین سوره از نظر ترتیب نزول است که پیش از سوره انفال و پس از سوره مطففین نازل شده است. همه آیات این سوره در مدینه و پس از هجرت نازل شده؛ مگر آیه ۲۸۱ که در حجةالوداع و در سرزمین منی فرود آمده است. لذا بنابر معیار زمانی و بر اساس قواعد مکی و مدنی بودن، این آیه نیز مدنی محسوب می‌شود و به همین خاطر سوره‌ای مدنی است. نخستین سوره‌ای است که با حروف مقطعه آغاز می‌شود و بیشترین احکام فقهی قرآن در آن آمده است.[۱]
نام‌ها
«بقره» معرو‌ف‌ترین نام سوره است که به جهت آمدن لفظ بقره و بیان داستان گاو بنی‌اسرائیل در آیات آن است. در نزد قرآن شناسان ۶ نام دیگر برای این سوره گزارش شده است.[۲]
۱. الم ذلک الکتاب: به دلیل شروع سوره با حروف مقطعه و برای تمایز با سایر سوره‌هایی که با همین حروف مقطعه آغاز شده‌اند.
۲. کرسی: به جهت قرار داشتن آیة الکرسی در این سوره.
۳. زهراء: به معنای بسیار درخشنده که به همراه سوره آل‌عمران به این دو سوره «زهراوان» گفته می‌شود. علت این نام‌گذاری نیز حدیثی از پیامبر اسلام است که این دو سوره را به این نام (زهراوان) خوانده است.
۴. فسطاط القرآن: در لغت «فسطاط» به معنای خیمه گفته شده است و از آنجایی که این سوره دربردارنده بیشترین احکام فقهی قرآن است؛ به این نام معروف و مشهور است.
۵. سنام القرآن: «سنام» در لغت به معنی کوهان شتر یا بلندترین نقطه است. چون سوره بقره بخش زیادی از احکام قرآن را دربردارد؛ دارای جایگاه رفیع و والایی است و در زبان پیامبر به «سنام القرآن» نامیده شده است.
۶. فردوس: به دلیل جایگاه بلند و بزرگی سوره، «فردوس» یا «بهشت قرآن» نام گرفته است.
محتوا و ساختار
این سوره دارای ۲۸۶ آیه به عدد کوفی، ۲۸۵ آیه به عدد حجازی، ۲۸۷ آیه به عدد بصری است. تعداد کلماتش ۶۱۲۱ یا ۶۳۲۱ است و ۲۵۵۰۰ یا ۲۶۲۵۶ حرف دارد. به گزارش فرهنگنامه علوم قرآن، ۲۶ آیه ناسخ و منسوخ دارد. محتوای سوره مشتمل بر مسائل اعتقادی، احکام فقهی، قرآن شناسی (اعجاز قرآن)، مسائل معنوی و اخلاقی، جهاد و گروه‌بندی انسان‌ها به مومن، کافر و منافق است. در این سوره داستان تغییر قبله، داستان گاو بنی‌اسرائیل، داستان خلقت آدم و داستان زندگی برخی از پیامبران و داستان هاروت و ماروت، جالوت و طالوت بیان شده است.[۳]
پانویس
ارجاعات
- ↑ دفتر تبلیغات اسلامی، فرهنگنامه علوم قرآن، ۱: ۲۷۹۹.
- ↑ دفتر تبلیغات اسلامی، فرهنگنامه علوم قرآن، ۱: ۷۸۳.
- ↑ دفتر تبلیغات اسلامی، فرهنگنامه علوم قرآن، ۱: ۲۷۹۹.
منابع
- دفتر تبلیغات اسلامی (۱۳۹۰). «سوره بقره». فرهنگنامه علوم قرآن. تهران: دفتر تبلیغات اسلامی.
- دفتر تبلیغات اسلامی (۱۳۹۰). «اسامی سوره بقره». فرهنگنامه علوم قرآن. تهران: دفتر تبلیغات اسلامی.