سوره شمس
| شمس | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| دسته‌بندی | مکی | ||||
| اطلاعات آماری | |||||
| شمارهٔ نزول | ۲۶ | ||||
| جزء | ۳۰ | ||||
| شمار آیه‌ها | ۱۵ | ||||
| شمار واژه‌ها | ۵۴ | ||||
| شمار حرف‌ها | ۲۴۰ یا ۲۵۳ | ||||
| متن سوره | |||||
 | |||||
|
|
||||
سوره شمس نود و یکمین سوره قرآن که دارای ۱۵ آیه، ۵۴ کلمه و ۲۴۰، ۲۴۷ یا ۲۵۳ حرف است. این سوره مکی از نظر ترتیب نزول سوره‌ها، بیست و ششمین سوره قرآن محسوب می‌شود که بنابه نقل مشهور، نزول آن پیش از سوره بروج و پس از سوره قدر بوده است. هرچند در ترتیب مصحف کنونی در میان سوره‌های بلد و لیل قرار دارد. هجدهمین سوره قرآن است که با سوگند آغاز می‌شود و هیچ نسخی در آیاتش ندارد.[۱]
نام‌گذاری
فرهنگنامه علوم قرآن چهار نام را برای این سوره گزارش می‌کند که «شمس» نام مشهور سوره و از نخستین آیه آن برگرفته شده است.[۲] «ناقه»، «ناقه صالح» و «صالح» سه نام دیگر سوره هستند که اشاره دارند به آیات ۱۳ و ۱۴. در این آیات به داستان ناقه صالح و چگونگی کشتن آن ناقه توسط قوم ثمود و بیان سرانجام شوم آنها پرداخته شده است. لذا این سوره به این اسامی نیز شهرت دارد.[۳]
شأن و محل نزول
به گزارش فرهنگنامه علوم قرآن، «سوره شمس» از سوره مکی قرآن به شمار می‌آید که زمان نزول آن پیش از هجرت پیامبر اسلام و در شهر مکه بوده است. لذا هیچ کدام از آیاتش مدنی نیستند. از نظر ترتیب نزول نیز بیست و ششمین سوره قرآن است که زمان نزول آن پیش از سوره بروج و پس از سوره قدر بوده است.[۴]
محتوا و ساختار
تعداد آیات این سوره، پانزده در نزد کوفیان، بصریان، شامیان و حجازیان مدنی و ۱۶ آیه در نزد حجازیان مکی است که ۵۴ کلمه و ۲۴۰، ۲۴۷ یا ۲۵۳ حرف دارد. پیام سوره «فلاح» انسان‌ها به واسطه «تزکیه نفس» است. از این روست اگر انسان بخواهد رستگار گردد؛ باید باطن خود را از اخلاق رذیله پاک و تزکیه نماید و به انجام اعمال صالح بپردازد. در این راه اگر انسانی به دوری از زشتی‌ها مبادرت نورزد و تقوا پیشه نکند؛ به سرانجامی دردناک و عاقبتی شوم گرفتار می‌شود. همچون قوم ثمود که با تکذیب پیامبرشان «صالح» و کشتن ناقه او به وسیله عذاب الهی نابود و هلاک گردیدند. قرآن با بیان این داستان در حقیقت اهل مکه و کفار و مشرکان آن سرزمین را توبیخ و تهدید می‌کند. مطالب و موضوعات مهم دیگر سوره عبارتند از: یازده سوگند به پدیده‌هایی که در جهان هستی دارای ارزش و عظمت هستند، اشاره به نفس انسان و آمادگی آن برای رسیدن به کمال، تأکید بر اهمیت خود سازی و تزکیه نفس.[۵]
پانویس
ارجاعات
- ↑ دفتر تبلیغات اسلامی، فرهنگنامه علوم قرآن، ۱: ۲۹۵۸.
- ↑ دفتر تبلیغات اسلامی، فرهنگنامه علوم قرآن، ۱: ۲۹۵۸.
- ↑ دفتر تبلیغات اسلامی، فرهنگنامه علوم قرآن، ۱: ۷۹۲.
- ↑ دفتر تبلیغات اسلامی، فرهنگنامه علوم قرآن، ۱: ۲۹۵۸.
- ↑ دفتر تبلیغات اسلامی، فرهنگنامه علوم قرآن، ۱: ۲۹۵۸.
منابع
- دفتر تبلیغات اسلامی (۱۳۹۰). «اسامی سوره شمس». فرهنگنامه علوم قرآن. تهران: دفتر تبلیغات اسلامی.
- دفتر تبلیغات اسلامی (۱۳۹۰). «سوره شمس». فرهنگنامه علوم قرآن. تهران: دفتر تبلیغات اسلامی.