سوره منافقون

سورهٔ قرآن

منافقون
دسته‌بندی	مدنی
اطلاعات آماری
شمارهٔ نزول	۱۰۴
جزء	۲۸
شمار آیه‌ها	۱۱
شمار واژه‌ها	۱۸۰
شمار حرف‌ها	۷۶۶ یا ۷۷۶
متن سوره
ترجمهٔ فارسی
جمعه جمعه	تغابن تغابن

سوره منافقون شصت و سومین سوره قرآن و دارای ۱۱ آیه است. از سوره‌های مدنی قرآن است که به ترتیب نزول صد و چهارمین سوره آن به‌شمار می‌آید. نزول سوره در مدینه و پس از هجرت بوده و بر اساس ترتیب نزول مشهور سوره‌ها پیش از سوره مجادله و پس از سوره حج بر پیامبر اسلام نازل شده است. از نظر کمیت از سوره‌های مفصل قرآن و نوع طوال آن است که در بخشی از یک حزب قرآن قرار دارد. به جهت آغاز سوره با کلمه «اذا» از سور زمانیه محسوب می‌شود و هیچ آیه منسوخی ندارد.

نام

در منابع اسلامی «منافقون» نام سوره گزارش شده که علت این نام‌گذاری به‌کار رفتن این واژه در آیه نخست آن است. «منافقون» جمع (منافق) به معنای دو چهره است که این سوره به شرح اخلاق و صفات منافقان، توطئه‌ها و دروغ‌های آنان پرداخته؛ از آنان تعبیر به «دشمنانی سرسخت» کرده و مسلمانان را از این گروه افراد برحذر داشته است.

شأن و محل نزول

به گزارش فرهنگ‌نامه علوم قرآن، نزول سوره در مدینه و پس از هجرت بوده و بر اساس ترتیب نزول پیش از سوره مجادله و پس از سوره حج بر پیامبر اسلام نازل شده است. براساس آنچه در دانشنامه جهان اسلام آمده است: «سوره منافقون پس از غزوه بنی‌مصطلق بر محمد نازل شد و علت آن نیز رفتار و حرکات عبدالله بن ابی بود که با سخنان و طعنه‌های خود در میان مهاجران و انصار اختلاف انداخت و پیامبر بر او به شدت غضب کرد. هرچند پس از این ماجرا به خاطر انکار ظاهری سخنانش مورد عفو قرار گرفت.»

ساختار و محتوا

تعداد آیات این سوره ۱۱ آیه و دارای ۱۸۰ کلمه و ۷۶۶ یا ۷۷۶ حرف است. در ترتیب نزول صد و چهارمین و در مصحف کنونی شصت و سومین سوره قرآن است. در این سوره به شرح صفات و اخلاق منافقان، شیوه‌های آنان، توطئه و دروغ پردازی‌های آنها اشاره شده و در موردشان عبارت «دشمنان سرسخت» به‌کار رفته است. سپس از مسلمانان خواسته شده که از مراوده با این افراد دوری کنند. این سوره از سوره‌هایی است که مستحب است در نماز جمعه خوانده شود تا مسلمانان با یادآوری نقش منافقانه دشمنان همیشه آگاهی خود را حفظ کنند و از کارهای نفاق‌آمیز بپرهیزند. عوامل غفلت از یاد خدا و مسئله انفاق در راه خدا موضوعات مهم دیگر این سوره هستند.

پانویس

منابع

فهیمی، مهین (۱۳۹۳). «بنی‌مصطلق». دانشنامه جهان اسلام. تهران: بنیاد دایرة المعارف اسلامی.

• دفتر تبلیغات اسلامی (۱۳۹۰). «سوره منافقون». فرهنگنامه علوم قرآن. تهران: دفتر تبلیغات اسلامی.