سوره حج: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات سوره|نام = حج|تصویر = Al-Hajj.svg|جزء = ۱۷|آیه =۷۸|محل نزول = مدینه |شماره نزول = ۱۰۴ |کلمه =۱۲۸۲|حرف =۵۳۱۵}} '''سوره حج''' بیست و دومین سوره قرآن که دارای ۷۸ آیه، ۱۲۹۱ یا ۱۲۸۲ کلمه و ۵۰۷۰ یا ۵۳۱۵ حرف است. این سوره از نظر ترتیب نزول فهرست...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
== محتوا و ساختار == | == محتوا و ساختار == | ||
سوره با ترسیمی هول‌انگیز از [[قیامت]] آغاز می‌شود و سپس به برخی از صفات [[مومنان]] و سرنوشت آنان و معرفی سه گروه از [[کافران]] اشاره شده است.<ref>{{پک|صادقیان هرات|۱۳۹۳|ک=دانشنامه جهان اسلام|ف=حج}}</ref> براساس گزارش [[دایرة المعارف بزرگ اسلامی]]، این سوره را زوج «[[سوره مؤمنون]]» دانسته‌اند و علت این تناسب به خاطر هماهنگی موضوع «فلاح مؤمنان» در آیه پایانی این سوره و نخستین آیه «سوره مؤمنون» است.<ref>{{پک|مطیع|۱۳۹۸|ک=دائرة المعارف بزرگ اسلامی|ف=حج}}</ref> براساس آنچه که در [[دانشنامه جهان اسلام]] گزارش شده، برای [[آیه ۱۹ سوره حج|آیه نوزدهم سوره]]، [[شأن نزول|اسباب نزول]] مختلفی بیان شده است و برخی مفسران معتقدند این آیه در شأن سه نفر از [[مسلمانان]] ([[حمزة بن عبدالمطلب]]، [[عبیدة بن حارث]] و [[علی بن ابی‌طالب]]) و سه نفر [[کفار]] ([[عتبة بن ربیعه]]، [[شیبة بن ربیعه]] و [[ولید بن عتبه]]) که در [[غزوه بدر]] با یکدیگر پیکار کردند؛ نازل شده است. اما به عقیده نویسنده معنای آیه عام است و منظور از دشمنی [[مومنان]] و [[کافران]]، با وجود تفاوت آرا در میان هر دو گروه است. شاهد این جمله آیه قبل آن است که در آن آیه موجودات به دو گروه تقسیم شدند: گروهی که بر [[خدا]] [[سجده]] می‌کنند و اهل طاعتند. گروه دیگر که [[مشرک]] و اهل [[گناه|گناهند]] و گرفتار [[عذاب]] الهی می‌شوند. بخش عمده‌ای از سوره، درمورد [[مسجدالحرام]]، نخستین [[تشریع]] حج و بیان برخی از [[احکام]] حج است.<ref>{{پک|صادقیان هرات|۱۳۹۳|ک=دانشنامه جهان اسلام|ف=حج}}</ref> به گزارش [[فرهنگنامه علوم قرآن]]، بیان خلقت انسان و مراحل مختلف رشد او، اشاره به داستان زندگی بعضی از [[پیامبران]]، موضوعاتی مانند [[هجرت]]، دفاع و [[جهاد]] و بیان برخی از مسائل [[فقهی]] از مباحث مهم این سوره است.<ref>{{پک|دفتر تبلیغات اسلامی|۱۳۹۰|ک=فرهنگنامه علوم قرآن|ص=۲۸۶۸|ج=۱}}</ref> | |||
== پانویس == | == پانویس == | ||
نسخهٔ ۳۱ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۲۱:۰۱
| حج | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| دسته‌بندی | مدنی | ||||
| اطلاعات آماری | |||||
| شمارهٔ نزول | ۱۰۴ | ||||
| جزء | ۱۷ | ||||
| شمار آیه‌ها | ۷۸ | ||||
| شمار واژه‌ها | ۱۲۸۲ | ||||
| شمار حرف‌ها | ۵۳۱۵ | ||||
| متن سوره | |||||
 | |||||
|
|
||||
سوره حج بیست و دومین سوره قرآن که دارای ۷۸ آیه، ۱۲۹۱ یا ۱۲۸۲ کلمه و ۵۰۷۰ یا ۵۳۱۵ حرف است. این سوره از نظر ترتیب نزول سوره‌ها، یکصد و سومین سوره قرآن محسوب می‌شود که بنابه نقل مشهور، نزول آن پیش از سوره منافقون و پس از سوره نور بوده است. هرچند در ترتیب مصحف کنونی در میان سوره‌های انبیاء و مؤمنون قرار دارد.[۱] در مکی یا مدنی بودن آن میان مفسران اختلاف هست و برخی کل سوره را مکی و گروهی تمام آیات آن رامدنی دانسته‌اند.[۲] از نظر کمیت، از سوره‌های مثانی و شامل نیم جزء قرآن است و از سوره‌های سجده‌دار قرآن به‌شمار می‌آید که تلاوت آیه ۷۷ آن موجب سجده مستحب می‌شود. همچنین دارای دو یا سه آیه منسوخ است.[۳] براساس آنچه که در دانشنامه جهان اسلام گزارش شده، برخی از نقل‌ها تعداد آیات منسوخ سوره را پنج آیه گفته‌اند؛ اما در ادامه نویسنده این سخن را صحیح ندانسته است.[۴]
نام
منابع اسلامی نام سوره را «حج» گزارش کرده‌اند. «حج» به معنای قصد و آهنگ نام یکی از عبادات در اسلام است. دلیل نام‌گذاری و شهرت سوره به حج، امر خدا به ابراهیم و بنابه قولی پیامبر اسلام، برای دعوت عمومی مردم به حج بوده که در آیه ۲۷ سوره ذکر شده و سپس بیان برخی از مناسک و احکام آن در آیات ۲۷ تا ۳۵ است.[۵][۶][۷]
شأن و محل نزول
به گزارش فرهنگنامه علوم قرآن، درباره محل نزولش اختلاف است و برخی آن را مکی و گروهی مدنی دانسته‌اند. گفته شده آیات ۵۲ تا ۵۵ سوره در بین مکه و مدینه نازل شده است و گروهی از مفسران نیز بر این عقیده‌اند که آیات سوره حج ترکیبی از مکی و مدنی می‌باشد. اما با توجه به معیارهای مکی و مدنی بودن، می‌توان گفت این سوره از جنبه‌هایی شبیه سوره‌های مدنی قرآن است. دلیل این سخن نیز آمدن دستور به انجام حج و بیان بعضی از مناسک آن و دستور جهاد در این سوره است.[۸]
محتوا و ساختار
سوره با ترسیمی هول‌انگیز از قیامت آغاز می‌شود و سپس به برخی از صفات مومنان و سرنوشت آنان و معرفی سه گروه از کافران اشاره شده است.[۹] براساس گزارش دایرة المعارف بزرگ اسلامی، این سوره را زوج «سوره مؤمنون» دانسته‌اند و علت این تناسب به خاطر هماهنگی موضوع «فلاح مؤمنان» در آیه پایانی این سوره و نخستین آیه «سوره مؤمنون» است.[۱۰] براساس آنچه که در دانشنامه جهان اسلام گزارش شده، برای آیه نوزدهم سوره، اسباب نزول مختلفی بیان شده است و برخی مفسران معتقدند این آیه در شأن سه نفر از مسلمانان (حمزة بن عبدالمطلب، عبیدة بن حارث و علی بن ابی‌طالب) و سه نفر کفار (عتبة بن ربیعه، شیبة بن ربیعه و ولید بن عتبه) که در غزوه بدر با یکدیگر پیکار کردند؛ نازل شده است. اما به عقیده نویسنده معنای آیه عام است و منظور از دشمنی مومنان و کافران، با وجود تفاوت آرا در میان هر دو گروه است. شاهد این جمله آیه قبل آن است که در آن آیه موجودات به دو گروه تقسیم شدند: گروهی که بر خدا سجده می‌کنند و اهل طاعتند. گروه دیگر که مشرک و اهل گناهند و گرفتار عذاب الهی می‌شوند. بخش عمده‌ای از سوره، درمورد مسجدالحرام، نخستین تشریع حج و بیان برخی از احکام حج است.[۱۱] به گزارش فرهنگنامه علوم قرآن، بیان خلقت انسان و مراحل مختلف رشد او، اشاره به داستان زندگی بعضی از پیامبران، موضوعاتی مانند هجرت، دفاع و جهاد و بیان برخی از مسائل فقهی از مباحث مهم این سوره است.[۱۲]
پانویس
- ↑ دفتر تبلیغات اسلامی، فرهنگنامه علوم قرآن، ۱: ۲۸۶۸.
- ↑ صادقیان هرات، «حج»، دانشنامه جهان اسلام.
- ↑ دفتر تبلیغات اسلامی، فرهنگنامه علوم قرآن، ۱: ۲۸۶۸.
- ↑ صادقیان هرات، «حج»، دانشنامه جهان اسلام.
- ↑ صادقیان هرات، «حج»، دانشنامه جهان اسلام.
- ↑ دفتر تبلیغات اسلامی، فرهنگنامه علوم قرآن، ۱: ۲۸۶۸.
- ↑ مطیع، «حج»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی.
- ↑ دفتر تبلیغات اسلامی، فرهنگنامه علوم قرآن، ۱: ۲۸۶۸.
- ↑ صادقیان هرات، «حج»، دانشنامه جهان اسلام.
- ↑ مطیع، «حج»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی.
- ↑ صادقیان هرات، «حج»، دانشنامه جهان اسلام.
- ↑ دفتر تبلیغات اسلامی، فرهنگنامه علوم قرآن، ۱: ۲۸۶۸.
ارجاعات
منابع
- صادقیان هرات، محمد (۱۳۹۳). «حج». دانشنامه جهان اسلام. تهران: بنیاد دایرة المعارف اسلامی.
- مطیع، مهدی (۱۳۹۸). «حج». دانشنامه بزرگ اسلامی. تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.
- دفتر تبلیغات اسلامی (۱۳۹۰). «سوره حج». فرهنگنامه علوم قرآن. تهران: دفتر تبلیغات اسلامی.