سوره جن

سورهٔ قرآن

جن
دسته‌بندی	مکی
اطلاعات آماری
شمارهٔ نزول	۴۰
جزء	۲۹
شمار آیه‌ها	۲۸
شمار واژه‌ها	۲۸۶
شمار حرف‌ها	۹۵۹
متن سوره
ترجمهٔ فارسی
نوح نوح	مزمل مزمل

سوره جن هفتاد و دومین سوره قرآن که دارای ۲۸ آیه، ۲۳۵ یا ۲۸۶ کلمه و ۸۷۰ یا ۹۵۹ حرف است. این سوره از نظر ترتیب نزول سوره‌ها، چهلمین سوره قرآن محسوب می‌شود که بنابه نقل مشهور، نزول آن پیش از سوره یس و پس از سوره اعراف بوده است. هرچند در ترتیب مصحف کنونی در میان سوره‌های نوح و مزمل قرار دارد. این سوره مکی از نظر کمیت، از سوره‌های مفصل قرآن و از گروه طوال آن است که شامل بخشی از یک حزب قرآن است. هیچ یک از آیاتش منسوخ نیست.

نام‌گذاری

در این سوره، به ماجرای شنیدن قرآن توسط گروهی از جنیان و ایمان آوردن آنها به پیامبر اسلام و قسمتی از کارها و توانایی‌های این موجودات اشاره شده است؛ به همین مناسبت به «سوره جن» معروف و مشهور است. «سوره وحی» نام دیگری است که از آیه اول آن برگرفته شده است. به گزارش دانشنامه جهان اسلام، به آن سوره «قل اوحی» یا «قل اوحی الی» نیز گفته می‌شود که سبب این نام‌گذاری آغاز سوره با این عبارات می‌باشد.

شأن نزول و ترتیب

بنابه اجماع قرآن‌شناسان و مفسران، «سوره جن» سوره‌ای مکی است که در سال دهم بعثت و پس از بازگشت محمد از سفر طائف نازل شده است. اغلب مفسران درباره شأن نزول سوره معتقدند که ماجرای حضور گروهی از جنیان و گوش فرادادن آنها به تلاوت پیامبر که در سوره احقاف آمده؛ سبب نزول این سوره بوده است. به گزارش دانشنامه جهان اسلام، در بعضی از روایات اسلامی، ترتیب نزول سوره در یکی از ردیف‌های ۳۶ تا ۳۹ آمده و این مطلب نشان می‌دهد که نزول «سوره جن» در سال‌های میانی حضور در مکه و هم‌زمان با اوج تکذیب و انکار مشرکان بوده است.

محتوا و ساختار

تعداد آیات سوره، برطبق دیدگاه اکثر مکاتب تفسیری، ۲۸ آیه و در نزد مکیان ۲۷ آیه است. این سوره ۲۳۵ یا ۲۸۶ کلمه و ۸۷۰ یا ۹۵۹ حرف دارد. در ترتیب نزول چهلمین سوره و در مصحف هفتاد و دومین سوره است که پیش از «سوره یس» و پس از «سوره اعراف» نازل گردیده است. «سوره جن» نخستین سوره از سوره‌های پنج‌گانه «قل» یا «قلاقل» است که با واژه «قل» آغاز می‌شود. محور اصلی سوره، درمورد جن و ایمان آنها به پیامبر اسلام، اعتقاد به معاد و باطل شمردن عقاید خرافی درباره جنیان است. براساس آنچه در دانشنامه جهان اسلام آمده است: «موضوع اصلی سوره مانند سوره‌های هم‌گروهش (چهارقل) توحید و ربوبیت خدا، بندگی خالصانه و نفی عبادت غیر خداوند است.» در این سوره به وجوه اشتراک جن و انسان اشاره و جنیان به دو گروه صالح و غیر صالح (مسلمان و غیر مسلمان) تقسیم شده و سپس به سرانجام هر دو گروه پرداخته شده است. سپس به سنت امتحان الهی در برابر نعمات و تذکر انسان‌ها برای شکرگزاری و سرزنش مشرکان به دلیل مغرور شدن آنها به خاطر امکاناتشان و در پایان سوره به بحث اختصاص علم غیب به خداوند و تفویض آن براساس مشیت او، نگاه‌داری از وحی و احاطه خداوند بر تمام اشیا با تفصیل و تأکید فراوان پرداخته شده است. به گزارش دانشنامه جهان اسلام، سوره جن با وجود اینکه سوره کم حجمی است؛ شامل حقایق و مضامین گسترده‌ای است که در شکل‌گیری و انسجام بینش اسلامی بر محوریت توحید، نبوت و معاد نقش اساسی دارد. بنا به متن آیاتش جنیان به محض شنیدن قرآن تحت تأثیر آن قرار گرفته و ایمان می‌آورند. اما مشرکان علاوه بر انکار و تکذیب پیامبر و قرآن، پیامبر خدا را دیوانه، کاهن و شاعر می‌خوانند. همچنین جنیان هنگامیکه ایمان می‌آورند؛ خدا را از داشتن همسر و فرزند منزه می‌دانند، اما مشرکان همان سخنان کفرآمیز خود را می‌گویند و فرشتگان را دختران خدا به‌شمار می‌آورند.

پانویس

منابع

• پروازی ایزدی، نرگس (۱۳۹۳). «جن». دانشنامه جهان اسلام. تهران: بنیاد دایرة المعارف اسلامی.
• دفتر تبلیغات اسلامی (۱۳۹۰). «سوره جن». فرهنگنامه علوم قرآن. تهران: دفتر تبلیغات اسلامی.