تاریخ قرآن

تاریخ قرآن، از جمله مباحث قرآنی است که به بحث در رابطه با موضوعاتی چون کیفیّت نزول قرآن، اسباب نزول، اختلاف قرائات، تدوین قرآن و … می‌پردازد. در این رابطه تفاوت‌های عمده‌ای بین نگاه مستشرقین و مسلمانان وجود دارد، چرا که مسلمانان هنوز بر این باورند که نباید به قرآن به مثابهٔ یک متن تاریخی نگریست که در طول زمان دچار تحولاتی شده است. نگاه مسلمانان به قرآن دینی و قدسی بوده در حالی که نگاهی دیگران از جمله مستشرقین به قرآن نگاهی انتقادی-تاریخی است که متنش در طول زمان متحول شده است.

از اولین کتبی که در رابطه با تاریخ قرآن نگاشته شد کتاب «تاریخ قرآن» نوشته «تئودور نولدکه» خاورشناس آلمانی بود که در ۱۸۶۰ میلادی منتشر شد و پس از او افراد دیگری چون وایل، بلاشر، اشپرنگر و … کتب مشابهی نوشتند. حدود هفتاد سال بعد اولین کتب مسلمانان در این رابطه با عنوان «تاریخ القرآن» توسط ابوعبدالله زنجانی نوشته شد.

رویکرد مستشرقان به تاریخ قرآن را می‌توان به دو رویکرد مثبت و منفی دسته‌بندی کرد، در رویکرد مثبت نگاهی همسو و همدلانه به اعتقادات مسلمانان در رابطه با تاریخ قرآن وجود دارد و تلاش در جهت مخالفت با شبهات مخالفان اسلام صورت می‌پذیرد، در حالی که در رویکرد منفی قرآن به عنوان متنی بهم ریخته که دچار تغییراتی در طول زمان شده است مورد بررسی قرار می‌گیرد و در رابطه با قرآن شبه افکنی صورت می‌پذیرد.

منابع

• اشرفی، عباس؛ بشارتی، زهرا (۱۳۹۴). «فرایند نتیجه‌گیری مستشرقان در مسائل تاریخ قرآن». مطالعات قرآن و حدیث (۱۶).
• برتن، جان (۱۳۸۹). ترجمهٔ حسن رضایی. «نگاهی به تاریخ قرآن». مطالعات قرآن و حدیث سفینه (۲۷).