آیه ۹۲ سوره نساء

آیه ۹۲ سوره نساء

مشخصات قرآنی
نام سوره	نساء
تعداد آیات سوره	۱۷۶
شماره آیه	۹۲
شماره جزء	۵
شماره حزب	۱۹
اطلاعات دیگر
{{{page}}} آیه قبل	آیه بعد {{{page}}}

آیه ۹۲ سوره نساء نود و دومین آیه از چهارمین سوره قرآن است و از آیات مدنی آن به‌شمار می‌آید. متن آیه در بیان احکام قتل در اسلام است. بر اساس این آیه، قتل مسلمان توسط مسلمان ممنوع است و در صورتی که از روی ناآگاهی و خطا مومنی، مومن دیگری را به قتل رساند، موظف به پرداخت دیه و کفاره (آزاد کردن برده یا دو ماه روزه گرفتن) است.

متن

متن آیه را فخر رازی، از مفسران سنی مذهب و محمدحسین طباطبایی، مفسر شیعه، چنین گزارش کرده‌اند:

 وَمَا كَانَ لِمُؤْمِنٍ أَنْ يَقْتُلَ مُؤْمِنًا إِلَّا خَطَأً ۚ وَمَنْ قَتَلَ مُؤْمِنًا خَطَأً فَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ وَدِيَةٌ مُسَلَّمَةٌ إِلَىٰ أَهْلِهِ إِلَّا أَنْ يَصَّدَّقُوا ۚ فَإِنْ كَانَ مِنْ قَوْمٍ عَدُوٍّ لَكُمْ وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ ۖ وَإِنْ كَانَ مِنْ قَوْمٍ بَيْنَكُمْ وَبَيْنَهُمْ مِيثَاقٌ فَدِيَةٌ مُسَلَّمَةٌ إِلَىٰ أَهْلِهِ وَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ ۖ فَمَنْ لَمْ يَجِدْ فَصِيَامُ شَهْرَيْنِ مُتَتَابِعَيْنِ تَوْبَةً مِنَ اللَّهِ ۗ وَكَانَ اللَّهُ عَلِيمًا حَكِيمًا  

ترجمه

محمدگل گمشادزهی، مترجم سنی حنفی مذهب در ترجمه آیه آورده است:

«و هیچ مؤمنی نباید مؤمنی را بکشد مگر از روی خطا، و هرکس که مؤمنی را به خطا کشت پس باید برده‌ای مؤمن را آزاد کند، و خون بهایی به خانواده مقتول بپردازد مگر اینکه وارثان مقتول با عفو کردن خون بها تصدق نمایند و اگر مقتول متعلق به قومی باشد که دشمن شما بودند، و خود او مؤمن بود پس باید برده مؤمنی آزاد کند، و اگر از قومی بود که میان شما و آنها پیمان بود، پس خون بهایی به خانواده و کسان مقتول بدهد و برده‌ای مؤمن آزاد کند، و هرکس که (برده) نیافت پس باید دو ماه پیاپی روزه بگیرد، خداوند این را (به عنوان) توبه مقرر داشته و خداوند دانا و حکیم است»

بهاءالدین خرمشاهی، مترجم شیعه امامی مذهب در ترجمه این آیه آورده است:

«و هیچ مؤمنی نباید هیچ مؤمنی را بکشد، مگر از روی خطا، و هرکس که مؤمنی را به خطا بکشد، بر اوست که [به کفاره‌] برده مؤمنی را آزاد کند و خونبهایی به خانواده او بدهد، مگر آنکه آنان درگذرند و ببخشند، و اگر [مقتول‌] مؤمن و از قومی باشد که دشمن شما هستند، [قاتل‌] باید برده مؤمنی را آزاد کند، و اگر [مقتول‌] از قومی باشد که بین شما و ایشان پیمانی هست، آنگاه [قاتل‌] باید خونبهایی به خانواده او [مقتول‌] بپردازد و برده مؤمنی آزاد کند، و کسی که [برده‌] نیابد بر اوست که دو ماه پیاپی روزه بگیرد، این توبه‌پذیری خداوند است و خداوند دانای فرزانه است‌»

محتوا

مکارم شیرازی از مفسران شیعه گزارش می‌کند که چون در آیه پیشین در موضوع آزادی عمل مسلمانان در قتل منافقان سخنانی گفته شد، در این آیه، ضوابط قتل در اسلام توضیح داده شده است. بر اساس این آیه، مومنان حق قتل مومنان را ندارند. در این آیه به قتل‌های از روی خطا اشاره شده است. بر اساس این آیه، مسلمانی که مسلمان دیگری را از روی خطا به قتل برساند، باید برده مسلمانی را به عنوان کفاره آزاد کند و دیه آن مسلمان را به خانواده او بپردازد. در ادامه آیه گفته شده است که خانواده مقتول، می‌توانند از حق خود نسبت به دیه بگذرند و آن را ببخشند. در ادامه آیه گفته شده است که اگر مقتول، از دشمنان اسلام باشد، پرداخت دیه به دشمنان اسلام ممنوع است و قاتل تنها باید یک برده مسلمان آزاد کند. در ادامه آیه گفته شده است که اگر برده‌ای یافت نشد، دو ماه روزه پیاپی بر قاتل واجب است. پس از آن گفته شده است که این حکم، نشانه توبه‌پذیری الله است. در پایان آیه نیز الله، با دو وصف علیم و حکیم معرفی شده است.

شأن نزول و ترتیب

به گزارش فرهنگ‌نامه علوم قرآن، سوره نساء، چهارمین سوره از قرآن است. این سوره در ترتیب نزول، نود و دومین سوره پس از سوره ممتحنه و پیش از سوره زلزال نازل شده است. از ظاهر سوره چنین استنباط کرده‌اند به یکباره نازل نشده باشد و آیاتش بیشتر به آیات مدنی شباهت دارند. برای این سوره ۲۶ آیه ناسخ یا منسوخ گزارش کرده‌اند.

پانویس

منابع

• خرمشاهی، بهاءالدین (۱۳۹۳). ترجمه قرآن کریم استاد خرمشاهی (به فارسی-عربی). قم: موسسه تبیان.نگهداری یادکرد:زبان ناشناخته (رده)
• دفتر تبلیغات اسلامی (۱۳۸۸). فرهنگ‌نامه علوم قرآن. تهران: دفتر تبلیغات اسلامی.
• رازی، محمد بن عمر (۱۴۲۰). مفاتیح الغیب، تفسیر کبیر. سوم (به عربی). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.نگهداری یادکرد:زبان ناشناخته (رده)
• گمشادزهی، محمدگل (۱۳۹۴). ترجمه معانی قرآن کریم. به کوشش کتابخانه عقیده. مجموعه موحدین.
• طباطبایی، محمدحسین (۱۳۹۵). ترجمه تفسیر المیزان. ترجمهٔ سید محمدباقر موسوی همدانی. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
• مکارم شیرازی، ناصر (۱۳۷۴). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب اسلامیه.