آیه ۱۵۴ سوره آل‌عمران

آیه ۱۵۴ سوره آل‌عمران

مشخصات قرآنی
نام سوره	آل‌عمران
تعداد آیات سوره	۲۰۰
شماره آیه	۱۵۴
شماره جزء	۴
شماره حزب	۱۴
اطلاعات دیگر
{{{page}}} آیه قبل	آیه بعد {{{page}}}

آیه ۱۵۴ سوره آل‌عمران صد و پنجاه و چهارمین آیه از سومین سوره قرآن است و از آیات مدنی آن به‌شمار می‌آید. در این آیه به شب بعد از جنگ احد اشاره شده و به مقایسه و توصیف احوال مؤمنان واقعی و منافقان در آن شب پرداخته شده است.

متن

متن آیه را فخر رازی، از مفسران سنی مذهب و محمدحسین طباطبایی، مفسر شیعه، چنین گزارش کرده‌اند:

 ثُمَّ أَنْزَلَ عَلَيْكُمْ مِنْ بَعْدِ الْغَمِّ أَمَنَةً نُعَاسًا يَغْشَىٰ طَائِفَةً مِنْكُمْ ۖ وَطَائِفَةٌ قَدْ أَهَمَّتْهُمْ أَنْفُسُهُمْ يَظُنُّونَ بِاللَّهِ غَيْرَ الْحَقِّ ظَنَّ الْجَاهِلِيَّةِ ۖ يَقُولُونَ هَلْ لَنَا مِنَ الْأَمْرِ مِنْ شَيْءٍ ۗ قُلْ إِنَّ الْأَمْرَ كُلَّهُ لِلَّهِ ۗ يُخْفُونَ فِي أَنْفُسِهِمْ مَا لَا يُبْدُونَ لَكَ ۖ يَقُولُونَ لَوْ كَانَ لَنَا مِنَ الْأَمْرِ شَيْءٌ مَا قُتِلْنَا هَاهُنَا ۗ قُلْ لَوْ كُنْتُمْ فِي بُيُوتِكُمْ لَبَرَزَ الَّذِينَ كُتِبَ عَلَيْهِمُ الْقَتْلُ إِلَىٰ مَضَاجِعِهِمْ ۖ وَلِيَبْتَلِيَ اللَّهُ مَا فِي صُدُورِكُمْ وَلِيُمَحِّصَ مَا فِي قُلُوبِكُمْ ۗ وَاللَّهُ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ  

ترجمه

محمدگل گمشادزهی، مترجم سنی حنفی مذهب در ترجمه آیه آورده است:

«سپس بعد از (آن) غم، آرامشی به صورت خواب سبک بر شما فرود آورد که گروهی از شما را فرا گرفت، و گروهی دیگر تنها در فکر خودشان بودند، و درباره خدا گمان نادرستی مانند گمان جاهلیت می‌بردند، (و) می‌گفتند: آیا از این کار چیزی نصیب ما می‌گردد؟ بگو: کارها همه در دست خداست، در دل خود چیزهایی را پنهان می‌دارند که آن را برای تو آشکار نمی‌کنند، می‌گویند: اگر کار به دست ما بود در اینجا کشته نمی‌شدیم بگو: اگر در خانه‌هایتان (هم) بودید کسانی که کشته شدن بر آنها مقرر شده است به قتلگاه خویش بیرون می‌آمدند، و تا خداوند آنچه که در سینه‌ها دارید بیازماید و آنچه را که در دلهایتان است خالص و پاک گرداند، و خداوند به آنچه در سینه‌هاست آگاه است»

بهاءالدین خرمشاهی، مترجم شیعه امامی مذهب در ترجمه این آیه آورده است:

«سپس، پس از آن غم و محنت، آرامشی [به صورت‌] خوابی سبک بر شما نازل کرد که گروهی از شما را فراگرفت، و گروهی دیگر هم بودند که فقط در غم جان خویش بودند و اندیشه‌های ناسزاواری درباره خداوند داشتند که همچون پندارهای جاهلیت بود، می‌گفتند آیا ما را در این کار اختیاری هست؟ بگو سررشته همه کارها به دست خداوند است، و در دل خویش چیزهایی می‌نهفتند که بر تو آشکار نمی‌کردند، می‌گفتند اگر ما را در این کار اختیاری بود، در اینجا کشته نمی‌شدیم، بگو اگر در خانه‌های خویش هم بودید، کسانی که کشته شدن در سرنوشتشان نوشته شده بود، [با پای خویش‌] به قتلگاه خویش رهسپار می‌شدند، تا بدین‌سان خداوند نیات شما را بیازماید، و آنچه در دل دارید بپالاید، و خداوند به راز دلها آگاه است‌»

محتوا

به گزارش مکارم شیرازی از مفسران شیعه، در این آیه به شب بعد از جنگ احد اشاره شده و به مقایسه و توصیف احوال مؤمنان واقعی و منافقان در آن شب پرداخته شده است. همچنین این آیه به گفتگوهای مأیوسانه منافقان اشاره دارد که خداوند در پاسخ آنها دو مطلب را بیان می‌کند: اول آنکه بدانند که با فرار از میدان جنگ نمی‌توانند از مرگ فرار کنند و مرگ در هر حال و در هرجایی باشند؛ آنها را فراخواهد گرفت. دوم آنکه با رخ‌دادن این حوادث چهره واقعی افراد آشکار شده و مؤمنان با اخلاص از منافقان ریاکار بازشناخته می‌شوند.

شأن نزول و ترتیب

به گزارش فرهنگ‌نامه علوم قرآن، سوره آل‌عمران سومین سوره پس از سوره بقره و پیش از سوره نساء است که در آن به خاطر گزارش ماجرای خاندان عمران، پدر مریم مقدس، به این نام شهرت یافته است. این سوره را مدنی گزارش کرده‌اند و به طبع، آیاتش نیز در مدینه نازل شده است. ترتیب نزول این سوره، پس از سوره انفال و پیش از سوره احزاب به عنوان هشتاد و نهمین سوره یاد شده است. این سوره با حروف مقطعه شروع می‌شود و به نقلی، پنج آیه منسوخ دارد.

پانویس

منابع

• خرمشاهی، بهاءالدین (۱۳۹۳). ترجمه قرآن کریم استاد خرمشاهی (به فارسی-عربی). قم: موسسه تبیان.نگهداری یادکرد:زبان ناشناخته (رده)
• دفتر تبلیغات اسلامی (۱۳۸۸). فرهنگ‌نامه علوم قرآن. تهران: دفتر تبلیغات اسلامی.
• رازی، محمد بن عمر (۱۴۲۰). مفاتیح الغیب، تفسیر کبیر. سوم (به عربی). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.نگهداری یادکرد:زبان ناشناخته (رده)
• گمشادزهی، محمدگل (۱۳۹۴). ترجمه معانی قرآن کریم. به کوشش کتابخانه عقیده. مجموعه موحدین.
• طباطبایی، محمدحسین (۱۳۹۵). ترجمه تفسیر المیزان. ترجمهٔ سید محمدباقر موسوی همدانی. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
• مکارم شیرازی، ناصر (۱۳۷۴). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب اسلامیه.