آیه ۱۶۷ سوره آل‌عمران

آیه ۱۶۷ سوره آل‌عمران

مشخصات قرآنی
نام سوره	آل‌عمران
تعداد آیات سوره	۲۰۰
شماره آیه	۱۶۷
شماره جزء	۴
شماره حزب	۱۴
اطلاعات دیگر
{{{page}}} آیه قبل	آیه بعد {{{page}}}

آیه ۱۶۷ سوره آل‌عمران صد و شصت و هفتمین آیه از سومین سوره قرآن است و از آیات مدنی آن به‌شمار می‌آید. در این آیه به یکی از آثار جنگ احد و گفتگوهای میان برخی از مسلمانان و منافقان اشاره شده است. در ادامه آیه به این نکته تذکر داده شده است که کفر و ایمان دارای درجاتی هستند که کاملاً به باور و طرز عمل انسان بستگی دارند و یکی از نشانه‌های افراد منافق این است که آنها به زبان چیزی را می‌گویند که در دل به آن عقیده‌ای ندارند.

متن

متن آیه را فخر رازی، از مفسران سنی مذهب و محمدحسین طباطبایی، مفسر شیعه، چنین گزارش کرده‌اند:

 وَلِيَعْلَمَ الَّذِينَ نَافَقُوا ۚ وَقِيلَ لَهُمْ تَعَالَوْا قَاتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَوِ ادْفَعُوا ۖ قَالُوا لَوْ نَعْلَمُ قِتَالًا لَاتَّبَعْنَاكُمْ ۗ هُمْ لِلْكُفْرِ يَوْمَئِذٍ أَقْرَبُ مِنْهُمْ لِلْإِيمَانِ ۚ يَقُولُونَ بِأَفْوَاهِهِمْ مَا لَيْسَ فِي قُلُوبِهِمْ ۗ وَاللَّهُ أَعْلَمُ بِمَا يَكْتُمُونَ  

ترجمه

محمدگل گمشادزهی، مترجم سنی حنفی مذهب در ترجمه آیه آورده است:

«و تا منافقان را مشخص نماید، منافقانی که به آنها گفته شد: بیایید در راه خدا بجنگید یا دفاع کنید، گفتند: اگر می‌دانستیم که جنگی پیش می‌آید از شما پیروی می‌کردیم، آنان در آن روز به کفر نزدیکتر بودند تا به ایمان، با دهان خود چیزهایی می‌گویند که در دلهایشان نیست و خداوند به آنچه پنهان می‌دارند داناتر است»

بهاءالدین خرمشاهی، مترجم شیعه امامی مذهب در ترجمه این آیه آورده است:

«همچنین منافقان را، که چون به آنان گفته شد بیایید در راه خدا کارزار کنید یا به دفاع برخیزید، گفتند اگر می‌دانستیم جنگی خواهد بود، حتما از شما پیروی می‌کردیم، اینان در چنین روزی به کفر نزدیک‌تر بودند تا به ایمان، به زبان چیزی می‌گویند که در دلهایشان نیست و خداوند به آنچه نهان می‌دارند، داناتر است‌»

محتوا

به گزارش مکارم شیرازی از مفسران شیعه، در این آیه به یکی از آثار جنگ احد و گفتگوهای میان برخی از مسلمانان و منافقان اشاره شده است. به عقیده وی، در حادثه جنگ احد مسلمانان سه گروه شدند: دسته اول افراد معدودی بودند که تا پایان جنگ در کنار پیامبر اسلام ماندند که برخی از آنها شهید و تعداد دیگری مجروح شدند. دسته دوم گروهی بودند که با ترس و اضطراب از صحنه جنگ فرار کردند و دسته سوم منافقانی بودند که دربین راه با بهانه‌های مختلف از آمدن به جنگ خودداری کردند. در ادامه آیه به این نکته تذکر داده شده است که کفر و ایمان دارای درجاتی هستند که کاملاً به عقیده و طرز عمل انسان بستگی دارند و یکی از نشانه‌های افراد منافق این است که آنها به زبان چیزی را می‌گویند که در دل به آن عقیده‌ای ندارند.

شأن نزول و ترتیب

به گزارش فرهنگ‌نامه علوم قرآن، سوره آل‌عمران سومین سوره پس از سوره بقره و پیش از سوره نساء است که در آن به خاطر گزارش ماجرای خاندان عمران، پدر مریم مقدس، به این نام شهرت یافته است. این سوره را مدنی گزارش کرده‌اند و به طبع، آیاتش نیز در مدینه نازل شده است. ترتیب نزول این سوره، پس از سوره انفال و پیش از سوره احزاب به عنوان هشتاد و نهمین سوره یاد شده است. این سوره با حروف مقطعه شروع می‌شود و به نقلی، پنج آیه منسوخ دارد.

پانویس

منابع

• خرمشاهی، بهاءالدین (۱۳۹۳). ترجمه قرآن کریم استاد خرمشاهی (به فارسی-عربی). قم: موسسه تبیان.نگهداری یادکرد:زبان ناشناخته (رده)
• دفتر تبلیغات اسلامی (۱۳۸۸). فرهنگ‌نامه علوم قرآن. تهران: دفتر تبلیغات اسلامی.
• رازی، محمد بن عمر (۱۴۲۰). مفاتیح الغیب، تفسیر کبیر. سوم (به عربی). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.نگهداری یادکرد:زبان ناشناخته (رده)
• گمشادزهی، محمدگل (۱۳۹۴). ترجمه معانی قرآن کریم. به کوشش کتابخانه عقیده. مجموعه موحدین.
• طباطبایی، محمدحسین (۱۳۹۵). ترجمه تفسیر المیزان. ترجمهٔ سید محمدباقر موسوی همدانی. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
• مکارم شیرازی، ناصر (۱۳۷۴). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب اسلامیه.