تفسیر کنزالدقائق و بحرالغرائب

تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب (معروف به تفسیر مشهدی) نام کتابی در زمینه تفسیر قرآن و مولف آن محمد بن محمدرضا مشهدی است که حدود سال ۱۱۲۵ ه.ق درگذشته است. وی به دلیل اقامت در مشهد، به مشهدی شهرت دارد و از شاگردان ملا محسن فیض کاشانی می‌باشد که در تفسیر قرآن، روش استاد خود را دنبال می‌کرده است. تفسیر مشهدی در واقع خلاصه‌ای از مهم‌ترین تفاسیر شیعه امامیه است. نویسنده با دقت و ظرافت، عبارات و تعابیر برگزیده از کتاب‌های مختلف را گردآوری کرده است. او در نگارش، از سبک بیضاوی و در ترتیب مطالب، از شیوه طبرسی در مجمع البیان پیروی کرده است. همچنین، نکات مهمی از تفسیر کشاف زمخشری و حاشیه‌های شیخ بهایی را نیز در تفسیر خود آورده است. به همین دلیل، تفسیر مشهدی مجموعه‌ای از دیدگاه‌ها و گزیده‌های تفسیری است. سبک تفسیر او ترکیبی از عقل و نقل است. او ابتدا روایات اهل بیت را ذکر می‌کند و سپس نظر خود یا دیدگاه‌های دیگران را بیان می‌دارد. او در موضوعات عرفانی، ادبی و کلامی نیز به سبک استادش، فیض کاشانی، مطالب ارزشمندی را ارائه کرده است. مشهدی با اسرائیلیات و احادیث جعلی مخالف است و آن‌ها را رد می‌کند. مثلاً، داستان هاروت و ماروت را ساخته یهود می‌داند. همچنین، مانند استادش، تحریف قرآن را انکار می‌کند. تفسیر مشهدی جایگاه ویژه‌ای در میان تفاسیر امامیه دارد. چراکه هم روایات را به خوبی ارائه می‌دهد و هم از تحلیل عقلی بهره می‌برد. به گزارش معرفت قرآن پژوه شیعی، این تفسیر شامل خلاصه‌ای از مباحث لغت، نحو و بلاغت است و به دلیل دقت و ظرافت، اثری منحصر به فرد به‌شمار می‌رود. این تفسیر مورد ستایش مجلسی و فاضل خوانساری قرار گرفته است. این تفسیر بارها در قرن پانزدهم هجری به چاپ رسیده که یکی از زیباترین آنها، چاپی است که از سوی مرکز «دار النشر» وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم به انجام رسیده است.

پانویس

منابع

• معرفت، محمدهادی (۱۳۷۹). تفسیر و مفسران. قم: مؤسسه فرهنگی التمهید.