آیه ۲۳ سوره بقره
| مشخصات قرآنی | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| نام سوره | بقره | ||||
| تعداد آیات سوره | ۲۸۶ | ||||
| شماره آیه | ۲۳ | ||||
| شماره جزء | ۱ | ||||
| شماره حزب | ۱ | ||||
| اطلاعات دیگر | |||||
|
|
||||
آیه ۲۳ سوره بقره، بیست و سومین آیه از دومین سوره قرآن است. این آیه را مدنی دانسته‌اند. این آیه شامل یک تحدی خطاب به منکران قرآن و اسلام است که اگر راستگو هستید، سورهای مانند قرآن بیاورید.
متن
متن آیه را فخر رازی، از مفسران سنی مذهب و محمدحسین طباطبایی، مفسر شیعه، چنین گزارش کرده‌اند:[۱][۲]
وَإِنْ كُنْتُمْ فِي رَيْبٍ مِمَّا نَزَّلْنَا عَلَىٰ عَبْدِنَا فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِنْ مِثْلِهِ وَادْعُوا شُهَدَاءَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ
ترجمه
محمدگل گمشادزهی، مترجم سنی حنفی مذهب در ترجمه آیه آورده است:[۳]
«و اگر در آنچه بر بنده خود نازل کرده‌ایم شک دارید پس سورهای همانند آن بیاورید و گواهانتان را فرا بخوانید غیر از خدا اگر راستگو هستید»
بهاءالدین خرمشاهی، مترجم شیعه امامی مذهب در ترجمه این آیه آورده است:[۴]
«و اگر از آنچه بر بنده خویش فرو فرستاده‌ایم، شک دارید، اگر راست می‌گویید سورهای همانند آن بیاورید و از یاورانتان در برابر خداوند، یاری بخواهید»
محتوا
مکارم شیرازی از مفسران شیعه گزارش می‌کند که در آیه بیست و سوم، تحدی قرآن که معجزه‌ای جاودان است، صورت گرفته است. در این آیه خطاب به کسانی که همچنان به حقانیت قرآن و اسلام باور پیدا نکرده‌اند، گفته شده است که اگر می‌توانید، همانند قرآن، سورهای را بیاورید. در ادامه آیه برای اینکه وقوع چنین کاری را محال جلو کند، خطاب به آنها توصیه می‌شود که حتی اگر بخواهید می‌توانید همگان را بجز خدا، به کمک بخواهید.[۵]
شأن نزول و ترتیب
به گزارش فرهنگ‌نامه علوم قرآن، سوره بقره، دومین سوره قرآن است که به خاطر دربرداشتن داستان گاو بنی‌اسرائیل، به نام بقره شناخته می‌شود. این سوره با ۲۸۵ یا ۲۸۷ آیه، بزرگ‌ترین سوره قرآن است. این سوره اولین سوره‌ایست که با حروف مقطعه شروع می‌شود. بیشترین احکام فقهی قرآن نیز در این سوره قرار دارد. این سوره هشتاد و هفتمین و به نقلی هشتاد و ششمین سوره نازل شده بر پیامبر اسلام است که پس از سوره مطففین و پیش از سوره انفال نازل شده است. در ترتیب مصحف اما بعد از سوره حمد و قبل از سوره آل‌عمران قرار گرفته است. تمام آیات این سوره در مدینه نازل شده‌اند، بجز آیه ۲۸۱ سوره که در ماجرای حجةالوداع نازل شده است. وجود ۲۶ ناسخ یا منسوخ در این سوره گزارش شده است.[۶]
تفسیر
برخی از متکلمان اسلامی با توجه به این آیه، میزان اعجاز قرآن و تحدی در خصوص آوردن همتای قرآن را معین و محدود کردند. این گروه بر این باور هستند که اعجاز قرآن به اندازه کوتاه‌ترین سوره، یعنی سوره کوثر (سه آیه) محدود است. بر اساس این دیدگاه، آیه‌ها یا بخش‌هایی از قرآن که کوتاه‌تر از یک سوره باشند، به‌تنهایی معجزه محسوب نمی‌شوند. استدلال این گروه به آیه قرآن است که مخالفان را به آوردن سورهای مشابه فراخوانده است. در آیه ۲۳ سوره بقره آمده است: «فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِنْ مِثْلِهِ». همچنین، ناتوانی بشر در ساخت سورهای همانند قرآن به معنای ناتوانی در پدید آوردن یک آیه مشابه نیست. شیخ طوسی نیز در تمهید الاصول بیان می‌کند که خداوند، مخالفان را به آوردن یک سوره مشابه دعوت کرده است و این تحدی به آیه یا واژه خاصی اشاره ندارد. شیعیان امامیه و اشاعره، از پیروان این نظریه هستند. در مقابل دیگر متکلمان، قرآن را به تمامه معجزه می‌دانند و اعجاز آن را محدود به سوره نمی‌کنند.[۷]
پانویس
ارجاعات
- ↑ رازی، تفسیر کبیر، ۳۴۷: ۲.
- ↑ طباطبایی، تفسیر المیزان، ۸۹: ۱.
- ↑ گمشادزهی، ترجمه معانی قرآن کریم، ۴.
- ↑ خرمشاهی، ترجمه خرمشاهی، ۴.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱: ۱۲۵–۱۲۶.
- ↑ دفتر تبلیغات اسلامی، «سوره بقره»، فرهنگ‌نامه علوم قرآن، ۲۷۹۹.
- ↑ اختری، «اعجاز قرآن»، دایره‌المعارف جامع اسلامی.
منابع
- اختری، عباسعلی (۱۳۹۰). «اعجاز قرآن». دایره‌المعارف جامع اسلامی. تهران: آرایه.
- خرمشاهی، بهاءالدین (۱۳۹۳). ترجمه قرآن کریم استاد خرمشاهی (به فارسی-عربی). قم: موسسه تبیان.
- دفتر تبلیغات اسلامی (۱۳۸۸). فرهنگ‌نامه علوم قرآن. تهران: دفتر تبلیغات اسلامی.
- رازی، محمد بن عمر (۱۴۲۰). مفاتیح الغیب، تفسیر کبیر. سوم (به عربی). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
- گمشادزهی، محمدگل (۱۳۹۴). ترجمه معانی قرآن کریم. به کوشش کتابخانه عقیده. مجموعه موحدین.
- طباطبایی، محمدحسین (۱۳۹۵). ترجمه تفسیر المیزان. ترجمهٔ سید محمدباقر موسوی همدانی. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
- مکارم شیرازی، ناصر (۱۳۷۴). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب اسلامیه.
