آیه ۴۹ سوره قلم
| مشخصات قرآنی | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| نام سوره | قلم | ||||
| تعداد آیات سوره | ۵۲ | ||||
| شماره آیه | ۴۹ | ||||
| شماره جزء | ۲۹ | ||||
| شماره حزب | ۱۱۳ | ||||
| اطلاعات دیگر | |||||
|
|
||||
آیه ۴۹ سوره قلم چهل و نهمین آیه از شصت و هشتمین سوره قرآن است و از آیات مدنی آن به‌شمار می‌آید. در این آیه قرآن می‌گوید: «اگر رحمت خداوند به یاری یونس نرسیده بود؛ از شکم ماهی بیرون افکنده می‌شد؛ در حالیکه درخور مذمت بود.» به گزارش مکارم مفسر شیعی، با توجه به آیات ۱۴۳تا ۱۴۶ سوره صافات می‌توان گفت که دو مجازات در انتظار یونس بوده است. اول) او تا پایان دنیا در شکم ماهی باقی بماند؛ اما به خاطر تسبیح خداوند این مجازات از او برطرف شد. دوم) هنگامیکه از شکم ماهی هم بیرون آمد؛ مذموم و مورد ملامت خدا باشد که آن هم به رحمت خدا از او برطرف شد.
متن
متن آیه را فخر رازی، از مفسران سنی مذهب و محمدحسین طباطبایی، مفسر شیعه، چنین گزارش کرده‌اند:[۱][۲]
لَوْلَا أَنْ تَدَارَكَهُ نِعْمَةٌ مِنْ رَبِّهِ لَنُبِذَ بِالْعَرَاءِ وَهُوَ مَذْمُومٌ
ترجمه
محمدگل گمشادزهی، مترجم سنی حنفی مذهب در ترجمه آیه آورده است:[۳]
«اگر نعمت و رحمتی از سوی پروردگارش او را درنمی‌یافت به یقین نکوهش شده در زمین بی‌آب و علف افکنده می‌شد»
بهاءالدین خرمشاهی، مترجم شیعه امامی مذهب در ترجمه این آیه آورده است:[۴]
«اگر نعمتی از جانب پروردگارش او را دستگیری نمی‌کرد، به کرانه[ی بی‌آب و علف] افکنده شده بود و قابل ملامت بود»
محتوا
مکارم شیرازی از مفسران شیعه گزارش می‌کند که در این آیه قرآن می‌گوید: «اگر رحمت خداوند به یاری یونس نرسیده بود؛ از شکم ماهی بیرون افکنده می‌شد در حالیکه درخور مذمت بود.» به گزارش مکارم مفسر شیعی، با توجه به آیات ۱۴۳تا ۱۴۶ سوره صافات می‌توان گفت که دو مجازات در انتظار یونس بوده است. اول) او تا پایان دنیا در شکم ماهی باقی بماند؛ اما به خاطر تسبیح خداوند این مجازات از او برطرف شد. دوم) هنگامیکه از شکم ماهی هم بیرون آمد؛ مذموم و مورد ملامت خدا باشد که آن هم به رحمت خدا از او برطرف شد.[۵]
شأن نزول و ترتیب
به گزارش فرهنگ‌نامه علوم قرآن، سوره قلم، شصت و هشتمین سوره قرآن است. این سوره را در ترتیب نزول، دومی سوره نازل شده بر پیامبر اسلام دانسته‌اند که پس از سوره علق و پیش از سوره مزمل نازل شد. از مجموع آیات این سوره، بیست آیه (آیات ۱۷ تا ۳۳ و ۴۸ تا ۵۰) از آن را مدنی و الباقی را مکی دانسته‌اند. در سوره قلم، دو آیه (آیات ۴۴ و ۴۵) منسوخ گزارش کرده‌اند.[۶]
پانویس
ارجاعات
- ↑ رازی، تفسیر کبیر، ۳۰: ۶۱۷.
- ↑ طباطبایی، تفسیر المیزان، ۱۹: ۶۳۴.
- ↑ گمشادزهی، ترجمه معانی قرآن کریم، ۵۶۶.
- ↑ خرمشاهی، ترجمه خرمشاهی، ۵۶۶.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۲۴: ۴۲۲-۴۲۳.
- ↑ دفتر تبلیغات اسلامی، «سوره قلم»، فرهنگ‌نامه علوم قرآن، ۳۰۲۹.
منابع
- خرمشاهی، بهاءالدین (۱۳۹۳). ترجمه قرآن کریم استاد خرمشاهی (به فارسی-عربی). قم: موسسه تبیان.
- دفتر تبلیغات اسلامی (۱۳۸۸). فرهنگ‌نامه علوم قرآن. تهران: دفتر تبلیغات اسلامی.
- رازی، محمد بن عمر (۱۴۲۰). مفاتیح الغیب، تفسیر کبیر. سوم (به عربی). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
- گمشادزهی، محمدگل (۱۳۹۴). ترجمه معانی قرآن کریم. به کوشش کتابخانه عقیده. مجموعه موحدین.
- طباطبایی، محمدحسین (۱۳۹۵). ترجمه تفسیر المیزان. ترجمهٔ سید محمدباقر موسوی همدانی. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
- مکارم شیرازی، ناصر (۱۳۷۴). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب اسلامیه.
