آیه ۱ سوره قلم
| مشخصات قرآنی | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| نام سوره | قلم | ||||
| تعداد آیات سوره | ۵۲ | ||||
| شماره آیه | ۱ | ||||
| شماره جزء | ۲۹ | ||||
| شماره حزب | ۱۱۳ | ||||
| اطلاعات دیگر | |||||
|
|
||||
آیه ۱ سوره قلم یکمین آیه از شصت و هشتمین سوره قرآن است و از آیات مکی آن به‌شمار می‌آید. نخستین آیه این سوره با «ن» یکی از حروف مقطعه قرآن آغاز می‌شود که برخی مفسران این حرف را مخفف کلمه «رحمن» دانسته‌اند. در ادامه آیه به دو موضوع مهم در زندگی انسان‌ها سوگند یاد شده است: سوگند به قلم و سوگند به آنچه که نوشته می‌شود. بنابه نظر مکارم مفسر شیعی، اهمیت و بزرگی این سوگند از آنجایی معلوم می‌شود که در آیات ابتدایی سوره علق نیز این موضوع مطرح شده و در آنجا قلم را وسیله تعلیم و فراگیری دانش انسان‌ها معرفی کرده است.
متن
متن آیه را فخر رازی، از مفسران سنی مذهب و محمدحسین طباطبایی، مفسر شیعه، چنین گزارش کرده‌اند:[۱][۲]
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ ن ۚ وَالْقَلَمِ وَمَا يَسْطُرُونَ
ترجمه
محمدگل گمشادزهی، مترجم سنی حنفی مذهب در ترجمه آیه آورده است:[۳]
«به نام خداوند بخشندة مهربان، نون سوگند به قلم و آنچه می‌نویسند»
بهاءالدین خرمشاهی، مترجم شیعه امامی مذهب در ترجمه این آیه آورده است:[۴]
«به نام خداوند بخشنده مهربان، ن [نون]، سوگند به قلم و آنچه نویسند»
محتوا
مکارم شیرازی از مفسران شیعه گزارش می‌کند که آغاز سوره قلم با حرف مقطعه «ن» است که برخی آن مخفف کلمه «رحمن» و گروهی آن را به معنی «لوح» یا «نهری در بهشت» تفسیر کرده‌اند. سوگند به قلم و سطوری که نگاشته می‌شود؛ موضوع دو سوگندی هستند که در ادامه آیه عنوان شده است. به گزارش مکارم، اگرچه این موضوعات به ظاهر کوچکند؛ اما سرچشمه تمام تمدن‌ها و پیشرفت‌های علمی و تحول تاریخ زندگی انسان‌ها از همین قلم کوچک است و اهمیت این موضوع در نخستین آیاتی که بر پیامبر اسلام در غار حراء نازل گشته؛ نیز انعکاس یافته است. به این معنا که نزول اولین آیات وحی توأم با توجه به علم و مسائل علمی بوده است.[۵]
شأن نزول و ترتیب
به گزارش فرهنگ‌نامه علوم قرآن، سوره قلم، شصت و هشتمین سوره قرآن است. این سوره را در ترتیب نزول، دومی سوره نازل شده بر پیامبر اسلام دانسته‌اند که پس از سوره علق و پیش از سوره مزمل نازل شد. از مجموع آیات این سوره، بیست آیه (آیات ۱۷ تا ۳۳ و ۴۸ تا ۵۰) از آن را مدنی و الباقی را مکی دانسته‌اند. در سوره قلم، دو آیه (آیات ۴۴ و ۴۵) منسوخ گزارش کرده‌اند.[۶]
پانویس
ارجاعات
- ↑ رازی، تفسیر کبیر، ۳۰: ۵۹۸.
- ↑ طباطبایی، تفسیر المیزان، ۱۹: ۶۱۲.
- ↑ گمشادزهی، ترجمه معانی قرآن کریم، ۵۶۴.
- ↑ خرمشاهی، ترجمه خرمشاهی، ۵۶۴.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۲۴: ۳۶۸–۳۷۰.
- ↑ دفتر تبلیغات اسلامی، «سوره قلم»، فرهنگ‌نامه علوم قرآن، ۳۰۲۹.
منابع
- خرمشاهی، بهاءالدین (۱۳۹۳). ترجمه قرآن کریم استاد خرمشاهی (به فارسی-عربی). قم: موسسه تبیان.
- دفتر تبلیغات اسلامی (۱۳۸۸). فرهنگ‌نامه علوم قرآن. تهران: دفتر تبلیغات اسلامی.
- رازی، محمد بن عمر (۱۴۲۰). مفاتیح الغیب، تفسیر کبیر. سوم (به عربی). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
- گمشادزهی، محمدگل (۱۳۹۴). ترجمه معانی قرآن کریم. به کوشش کتابخانه عقیده. مجموعه موحدین.
- طباطبایی، محمدحسین (۱۳۹۵). ترجمه تفسیر المیزان. ترجمهٔ سید محمدباقر موسوی همدانی. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
- مکارم شیرازی، ناصر (۱۳۷۴). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب اسلامیه.
