آیه ۱ سوره مائده
| مشخصات قرآنی | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| نام سوره | مائده | ||||
| تعداد آیات سوره | ۱۲۰ | ||||
| شماره آیه | ۱ | ||||
| شماره جزء | ۶ | ||||
| شماره حزب | ۲۲ | ||||
| اطلاعات دیگر | |||||
|
|
||||
آیه ۱ سوره مائده اولین آیه از پنجمین سوره قرآن است و از آیات مدنی آن به‌شمار می‌آید. لزوم وفای به عهد و پیمان موضوع اصلی آیه است که به دنبال آن در ادامه آیه به بیان حلال بودن گوشت برخی حیوانات به عنوان معرفی یکی از احکام اسلام پرداخته شده است. به عقیده مکارم مفسر شیعی، اشاره به حکم حلیت گوشت حیواناتی خاص، پس از دستور به وفای عهد از اینروست که تمام احکام دین اسلام جزو پیمان‌های میان انسان‌ها و خداوند به‌حساب می‌آیند و انسان‌ها بنابر متن آیه ملزم به وفای به عهد و پیمان‌های خویشند.
متن
متن آیه را فخر رازی، از مفسران سنی مذهب و محمدحسین طباطبایی، مفسر شیعه، چنین گزارش کرده‌اند:[۱][۲]
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَوْفُوا بِالْعُقُودِ ۚ أُحِلَّتْ لَكُمْ بَهِيمَةُ الْأَنْعَامِ إِلَّا مَا يُتْلَىٰ عَلَيْكُمْ غَيْرَ مُحِلِّي الصَّيْدِ وَأَنْتُمْ حُرُمٌ ۗ إِنَّ اللَّهَ يَحْكُمُ مَا يُرِيدُ
ترجمه
محمدگل گمشادزهی، مترجم سنی حنفی مذهب در ترجمه آیه آورده است:[۳]
«به نام خداوند بخشنده مهربان، ای کسانی‌که ایمان آورده‌اید! به پیمانها و قراردادها وفا کنید (گوشتِ) چهارپایان برای شما حلال گردیده است، جز آنچه (حکمش) بر شما خوانده می‌شود، در حالت احرام صید را حلال ندانید، همانا خداوند هرچه بخواهد حکم می‌نماید»
بهاءالدین خرمشاهی، مترجم شیعه امامی مذهب در ترجمه این آیه آورده است:[۴]
«به نام خداوند بخشنده مهربان، ای مؤمنان به پیمانها[ی خود] وفا کنید، [گوشت] چارپایان بر شما حلال است مگر آنچه حکمش بر شما خوانده شود، و [به شرط آنکه] در حال احرام، حلال دارنده صید نباشید، خداوند هر حکمی که بخواهد مقرر می‌دارد»
محتوا
مکارم شیرازی از مفسران شیعه گزارش می‌کند که از روایات اسلامی چنین به دست می‌آید که سوره مائده آخرین سوره‌ای است که بر پیامبر اسلام نازل شده است؛ لذا محور موضوعی آیات آن، بیان آخرین برنامه‌های دینی، تأکید بر مفاهیم مهم اسلامی و مسئله رهبری مسلمانان و جانشینی پیامبر اسلام است. قرآن در آیه نخست آن به مؤمنان امر می‌کند وفای به عهد و پیمان‌هایشان داشته باشند. به گزارش مکارم، «عقود» (جمع عقد) به «جمع کردن اطراف یک چیز محکم» گفته شده و از این جهت به گره زدن دو سر طناب یا دو طناب به یکدیگر را «عقد» می‌گویند؛ سپس این مطلب به عالم معنا راه یافته و به هرگونه عهد و پیمان نیز «عقد» گویند. از نظر او سه نکته در این آیه وجود دارد: نخست اینکه این آیه از آیاتی است که در مباحث فقهی به آن استدلال می‌شود و یک قاعده مهم فقهی به نام «اصالة اللزوم فی العقود» از آن استفاده می‌گردد. این آیه مفهوم وسیعی دارد که همه نوع پیمانی را شامل می‌شود. او در نکته دوم به اهمیت وفای به عهد اشاره می‌کند و آن را از اساسی‌ترین شرایط زندگی اجتماعی دانسته که مبنای آن بر اطمینان عمومی در میان انسان‌ها استوار است. مکارم در سومین نکته این آیه، دلیل اشاره به حکم حلیت گوشت حیواناتی خاص، پس از دستور به وفای عهد را از اینرو می‌داند که تمام احکام دین اسلام جزو پیمان‌های میان انسان‌ها و خداوند به‌حساب می‌آیند و انسان‌ها بنابر متن آیه ملزم به وفای به عهد و پیمان‌های خویش هستند.[۵]
شأن نزول و ترتیب
به گزارش فرهنگ‌نامه علوم قرآن، سوره مائده، پنجمین سوره قرآن است. این سوره را یکصد و دوازدهمین در ترتیب نزول، دانسته‌اند. تمام آیات این سوره را مدنی گزارش کرده‌اند و تنها آیه ۳ این سوره را مکی دانسته‌اند که در جریان حجةالوداع نازل شده است.[۶]
پانویس
ارجاعات
- ↑ رازی، تفسیر کبیر، ۱۱: ۲۷۶.
- ↑ طباطبایی، تفسیر المیزان، ۵: ۲۵۴.
- ↑ گمشادزهی، ترجمه معانی قرآن کریم، ۱۰۶.
- ↑ خرمشاهی، ترجمه خرمشاهی، ۱۰۶.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۴: ۲۴۲–۲۴۹.
- ↑ دفتر تبلیغات اسلامی، «سوره مائده»، فرهنگ‌نامه علوم قرآن، ۳۰۵۲.
منابع
- خرمشاهی، بهاءالدین (۱۳۹۳). ترجمه قرآن کریم استاد خرمشاهی (به فارسی-عربی). قم: موسسه تبیان.
- دفتر تبلیغات اسلامی (۱۳۸۸). فرهنگ‌نامه علوم قرآن. تهران: دفتر تبلیغات اسلامی.
- رازی، محمد بن عمر (۱۴۲۰). مفاتیح الغیب، تفسیر کبیر. سوم (به عربی). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
- گمشادزهی، محمدگل (۱۳۹۴). ترجمه معانی قرآن کریم. به کوشش کتابخانه عقیده. مجموعه موحدین.
- طباطبایی، محمدحسین (۱۳۹۵). ترجمه تفسیر المیزان. ترجمهٔ سید محمدباقر موسوی همدانی. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
- مکارم شیرازی، ناصر (۱۳۷۴). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب اسلامیه.
| آیات |
|
|---|---|
