آیه ۸۹ سوره مائده

آیه ۸۹ سوره مائده

مشخصات قرآنی
نام سوره	مائده
تعداد آیات سوره	۱۲۰
شماره آیه	۸۹
شماره جزء	۷
شماره حزب	۲۵
اطلاعات دیگر
{{{page}}} آیه قبل	آیه بعد {{{page}}}

آیه ۸۹ سوره مائده هشتاد و نهمین آیه از پنجمین سوره قرآن است و از آیات مدنی آن به‌شمار می‌آید. در آیه مورد بحث، احکام قسم و کفاره شکستن قسم بیان شده است.

متن

متن آیه را فخر رازی، از مفسران سنی مذهب و محمدحسین طباطبایی، مفسر شیعه، چنین گزارش کرده‌اند:

 لَا يُؤَاخِذُكُمُ اللَّهُ بِاللَّغْوِ فِي أَيْمَانِكُمْ وَلَٰكِنْ يُؤَاخِذُكُمْ بِمَا عَقَّدْتُمُ الْأَيْمَانَ ۖ فَكَفَّارَتُهُ إِطْعَامُ عَشَرَةِ مَسَاكِينَ مِنْ أَوْسَطِ مَا تُطْعِمُونَ أَهْلِيكُمْ أَوْ كِسْوَتُهُمْ أَوْ تَحْرِيرُ رَقَبَةٍ ۖ فَمَنْ لَمْ يَجِدْ فَصِيَامُ ثَلَاثَةِ أَيَّامٍ ۚ ذَٰلِكَ كَفَّارَةُ أَيْمَانِكُمْ إِذَا حَلَفْتُمْ ۚ وَاحْفَظُوا أَيْمَانَكُمْ ۚ كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمْ آيَاتِهِ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ  

ترجمه

محمدگل گمشادزهی، مترجم سنی حنفی مذهب در ترجمه آیه آورده است:

«خداوند شما را به خاطر سوگندهای بیهوده‌ای که بدون اراده از زبانتان بیرون می‌آید مؤاخذه نمی‌کند، ولی شما را در برابر سوگندهایی که از روی قصد و اراده بر زبان جاری می‌کنید مؤاخذه می‌نماید، کفاره اینگونه سوگندها غذا دادن به ده مستمند است از خوراکهای معمولی و متوسطی که به خانواده خودتان می‌دهید، و یا پوشانیدن آنان، و یا آزاد کردن بنده‌ای، و کسی که (چیزی از اینها را) نیافت پس سه روز، روزه بگیرد این کفاره سوگندهای شماست هرگاه سوگند خورید و سوگندهایتان را پاس بدارید این چنین خداوند آیات خود را برای شما بیان می‌کند، باشد که سپاسگزار باشید»

بهاءالدین خرمشاهی، مترجم شیعه امامی مذهب در ترجمه این آیه آورده است:

«خداوند شما را در سوگندهای بیهوده [و بی‌اختیار] بازخواست نمی‌کند، ولی در سوگندهایی که [آگاهانه‌] می‌خورید [و می‌شکنید] مؤاخذه می‌کند، کفاره [شکستن‌] آن اطعام ده بینواست از میانگین آنچه به خانواده خود می‌خورانید، یا لباس آنان، یا آزاد کردن یک برده، و هرکس که [اینها را] نیابد، بر اوست که سه روز روزه بگیرد، این کفاره سوگندهای شماست که می‌خورید [و می‌شکنید]، سوگندهای خود را حفظ کنید، خداوند بدین گونه آیات خویش را بر شما روشن می‌سازد، باشد که سپاس بگزارید»

محتوا

مکارم شیرازی از مفسران شیعه گزارش می‌کند که قرآن در اینجا به دو نوع سوگند اشاره دارد: قسم و سوگند لغو که اعتباری ندارد و در صورت شکستن آن، هم کفاره‌ای نخواهد داشت. دوم: قسم محکمی که از روی اراده و تصمیم و به‌طور جدی گفته شده است. این نوع قسم‌ها در صورتی که شکسته و نقض شوند؛ کفاره دارند. کفاره این نوع سوگندها بر طبق آیه سه چیز است: ۱) اطعام ده نفر مسکین، ۲) لباس پوشاندن بر ده نفر نیازمند، ۳) آزاد کردن یک برده. سپس در ادامه آیه، برای کسانیکه توانایی انجام هیچ‌یک از سه مورد پیش را نداشته باشند؛ گرفتن سه روز روزه را به عنوان کفاره قسم قرار داده است. پس از آن از مسلمانان می‌خواهد که در سوگندهای خود پابرجا باشند و خداوند در این آیه شکستن سوگند را حرام دانسته؛ اگرچه برای مواردی که به‌ناچار سوگندی شکسته شود؛ کفاره را معین کرده است. در پایان آیه، چنین می‌گوید: «خداوند برای شما احکامش را به روشنی بیان می‌کند تا مؤمنان و مسلمانان شکرگزار باشند.»

شأن نزول و ترتیب

به گزارش فرهنگ‌نامه علوم قرآن، سوره مائده، پنجمین سوره قرآن است. این سوره را یکصد و دوازدهمین در ترتیب نزول، دانسته‌اند. تمام آیات این سوره را مدنی گزارش کرده‌اند و تنها آیه ۳ این سوره را مکی دانسته‌اند که در جریان حجةالوداع نازل شده است.

پانویس

منابع

• خرمشاهی، بهاءالدین (۱۳۹۳). ترجمه قرآن کریم استاد خرمشاهی (به فارسی-عربی). قم: موسسه تبیان.نگهداری یادکرد:زبان ناشناخته (رده)
• دفتر تبلیغات اسلامی (۱۳۸۸). فرهنگ‌نامه علوم قرآن. تهران: دفتر تبلیغات اسلامی.
• رازی، محمد بن عمر (۱۴۲۰). مفاتیح الغیب، تفسیر کبیر. سوم (به عربی). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.نگهداری یادکرد:زبان ناشناخته (رده)
• گمشادزهی، محمدگل (۱۳۹۴). ترجمه معانی قرآن کریم. به کوشش کتابخانه عقیده. مجموعه موحدین.
• طباطبایی، محمدحسین (۱۳۹۵). ترجمه تفسیر المیزان. ترجمهٔ سید محمدباقر موسوی همدانی. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
• مکارم شیرازی، ناصر (۱۳۷۴). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب اسلامیه.