آیه ۵۴ سوره مائده

آیه ۵۴ سوره مائده

مشخصات قرآنی
نام سوره	مائده
تعداد آیات سوره	۱۲۰
شماره آیه	۵۴
شماره جزء	۶
شماره حزب	۲۴
اطلاعات دیگر
{{{page}}} آیه قبل	آیه بعد {{{page}}}

آیه ۵۴ سوره مائده پنجاه و چهارمین آیه از پنجمین سوره قرآن است و از آیات مدنی آن به‌شمار می‌آید. در آیه مورد بحث، به مسئله ارتداد اشاره شده و خطاب به مؤمنان چنین بیان شده است: هر کس از شما از دین خود برگردد به خداوند زیانی نخواهد رسید که او در آینده گروهی را می‌آورد که دارای خصوصیات زیر هستند: آنان خدا را دوست دارند و خدا آنان را دوست دارد. در برابر مؤمنان متواضعند و در برابر کافران نیرومندند، در راه خدا جهاد می‌کنند و هراسی ندارند.

متن

متن آیه را فخر رازی، از مفسران سنی مذهب و محمدحسین طباطبایی، مفسر شیعه، چنین گزارش کرده‌اند:

 يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا مَنْ يَرْتَدَّ مِنْكُمْ عَنْ دِينِهِ فَسَوْفَ يَأْتِي اللَّهُ بِقَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَيُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ أَعِزَّةٍ عَلَى الْكَافِرِينَ يُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَلَا يَخَافُونَ لَوْمَةَ لَائِمٍ ۚ ذَٰلِكَ فَضْلُ اللَّهِ يُؤْتِيهِ مَنْ يَشَاءُ ۚ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ  

ترجمه

محمدگل گمشادزهی، مترجم سنی حنفی مذهب در ترجمه آیه آورده است:

«ای کسانی‌که ایمان آورده‌اید! هرکس از شما از دینش برگردد و مرتد شود، خداوند قومی را می‌آورد که آنها را دوست دارد و آنان (نیز) او را دوست دارند، و نسبت به مؤمنان نرم و فروتن و نسبت به کافران سخت و نیرومندند در راه خدا جهاد می‌کنند و از سرزنش هیچ سرزنش‌کننده‌ای نمی‌ترسند این فضل و بخشش خداست، به هرکس که بخواهد آن را می‌بخشد و خداوند گشایشگر داناست»

بهاءالدین خرمشاهی، مترجم شیعه امامی مذهب در ترجمه این آیه آورده است:

«ای مؤمنان هر کس از شما از دینش [اسلام‌] برگردد، [بداند که‌] خداوند به زودی قومی به عرصه می‌آورد که دوستشان می‌دارد و آنان نیز او را دوست می‌دارند، اینان با مؤمنان مهربان و فروتن و با کافران سختگیرند، در راه خدا [به جهاد] می‌کوشند و از ملامت هیچ ملامت‌گری نمی‌هراسند، این فضل الهی است که به هر کس که بخواهد ارزانی می‌دارد و خداوند گشایشگر داناست‌»

محتوا

مکارم شیرازی از مفسران شیعه گزارش می‌کند که قرآن در آیه اعلام می‌دارد که با ارتداد افراد زیانی به خدا نمی‌رسد و به مؤمنان چنین می‌گوید: «خدا در آینده گروهی را می‌آورد که دارای ۵ خصوصیتند: آنان خدا را دوست دارند و خدا آنها را دوست دارد، در مقابل مؤمنان متواضع و در برابر کافران با صلابتند. در راه خدا جهاد می‌کنند و از سرزنش کنندگان نمی‌هراسند. به گزارش او، بنابه تفسیر برخی مفسران مصداق این آیه علی بن ابی‌طالب در فتح خیبر است که هنگامیکه در آن واقعه چند نفر از سپاهیان اسلام نتوانستند کاری از پیش ببرند، پیامبر اسلام به مسلمانان گفت: به خدا سوگند فردا پرچم را به دست کسی خواهم داد که خدا و پیامبر را دوست دارد و آنها او را دوست دارند. پیوسته به دشمنان حمله می‌کند و هرگز از جنگ فرار نمی‌کند. او فردا از این میدان بدون فتح و پیروزی باز نخواهد گشت. همچنین در روایت دیگری آمده است که از پیامبر دربارهٔ این آیه سؤال شد. او دست بر شانه سلمان زد و گفت: منظور سلمان و یاران و هموطنان او هستند. در ادامه مکارم می‌نویسد: این روایات در تفسیر آیه با هم تضادی ندارد. چراکه قرآن در مقام بیان مفهوم کلی است و علی بن ابی‌طالب یا سلمان مصادیق مهم آن هستند و هر کس که بر این اساس رفتار داشته باشد، شامل آیه است؛ هرچند در روایات از آنها ذکری نشده باشد.

شأن نزول و ترتیب

به گزارش فرهنگ‌نامه علوم قرآن، سوره مائده، پنجمین سوره قرآن است. این سوره را یکصد و دوازدهمین در ترتیب نزول، دانسته‌اند. تمام آیات این سوره را مدنی گزارش کرده‌اند و تنها آیه ۳ این سوره را مکی دانسته‌اند که در جریان حجةالوداع نازل شده است.

پانویس

منابع

• خرمشاهی، بهاءالدین (۱۳۹۳). ترجمه قرآن کریم استاد خرمشاهی (به فارسی-عربی). قم: موسسه تبیان.نگهداری یادکرد:زبان ناشناخته (رده)
• دفتر تبلیغات اسلامی (۱۳۸۸). فرهنگ‌نامه علوم قرآن. تهران: دفتر تبلیغات اسلامی.
• رازی، محمد بن عمر (۱۴۲۰). مفاتیح الغیب، تفسیر کبیر. سوم (به عربی). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.نگهداری یادکرد:زبان ناشناخته (رده)
• گمشادزهی، محمدگل (۱۳۹۴). ترجمه معانی قرآن کریم. به کوشش کتابخانه عقیده. مجموعه موحدین.
• طباطبایی، محمدحسین (۱۳۹۵). ترجمه تفسیر المیزان. ترجمهٔ سید محمدباقر موسوی همدانی. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
• مکارم شیرازی، ناصر (۱۳۷۴). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب اسلامیه.